9. SINIF KİMYA - ETKİLEŞİM TEMASI SORULARI (MÜFREDATs UYUMLU)

SORU 1 - Günlük Hayatta Kimya (Senaryo Temelli)
Melike hanım mutfağında yemek yaparken farklı malzemeler kullanmaktadır:

• Kabartma tozu NaHCO₃ - hamuru kabartan
• Sirke CH₃COOH - kireç çözücü
• Tuz NaCl - tat verici
• Şeker C₁₂H₂₂O₁₁ - enerji veren
Bu malzemelerin mutfaktaki kullanımı hakkında aşağıdaki çıkarımlardan hangisi yanlıştır?
A) NaHCO₃ ısıtıldığında CO₂ gazı çıkararak hamuru kabarır
B) CH₃COOH'nin asidik özelliği kireç tabakalarını temizler
C) NaCl suda çözünerek tat alma duyumuzu etkiler
D) C₁₂H₂₂O₁₁ vücudumuzda yakıldığında enerji vermez
E) Bu maddelerin kimyasal özellikleri günlük hayatımızı kolaylaştırır
AYRINTI ÇÖZÜMü:
Doğru Cevap: D

Bu soru kimya biliminin günlük hayata katkısını anlama becerisini değerlendirmektedir (KİM.9.1.1).

Çözüm Analizi:
D seçeneği yanlıştır çünkü:
• C₁₂H₂₂O₁₁ (sakkaroz) vücudumuzda metabolizma sonucu parçalanır
• Parçalanma sonucu enerji açığa çıkar
• Bu enerji hücrelerimizin temel ihtiyacıdır
• Reaksiyon: C₁₂H₂₂O₁₁ + O₂ → CO₂ + H₂O + enerji

Kimya bilimi bu günlük malzemelerin nasıl çalıştığını açıklar ve yaşam kalitemizi artırır.
DİĞER SEÇENEKLERİN AÇIKLAMASI:
A Seçeneği: Bu seçenek doğrudur. Sodyum bikarbonat ısıtıldığında ayrışarak karbondioksit gazı çıkarır: 2NaHCO₃ → Na₂CO₃ + H₂O + CO₂. Bu gaz hamur içinde kabarcıklar oluşturur.

B Seçeneği: Bu seçenek doğrudur. Sirkenin asidik özelliği kalsiyum karbonat (kireç) ile reaksiyon vererek onu çözer ve temizlik sağlar.

C Seçeneği: Bu seçenek doğrudur. Tuz suda çözündüğünde iyonlara ayrışır ve dil üzerindeki tat reseptörlerini uyararak tuzlu tadı oluşturur.

E Seçeneği: Bu seçenek doğrudur. Bu maddelerin kimyasal özelliklerini anlamamız sayesinde günlük hayatta etkili şekilde kullanabilir ve yaşam kalitemizi artırabiliriz.
SORU 2 - Kimyasal Maddelerin Güvenliği (Problem Çözme)
Bir öğrenci evde temizlik yaparken aşağıdaki durumla karşılaşmıştır:

• Çamaşır suyu NaClO dökülen yere
• Asitli temizlik ürünü HCl karışmış
• Ortamda keskin bir gaz kokusu oluşmuş
• Öğrenci öksürmeye başlamış
Bu durumda oluşan problem ve çözümü aşağıdakilerden hangisidir?
A) H₂ gazı oluşmuş - derhal ateş kaynağından uzaklaş
B) Cl₂ gazı oluşmuş - derhal ortamı terk et ve havalandır
C) CO₂ gazı oluşmuş - derin nefes alarak bekle
D) O₂ gazı oluşmuş - tehlike yok, temizliğe devam et
E) N₂ gazı oluşmuş - sadece havalandırma yeterli
AYRINTI ÇÖZÜMü:
Doğru Cevap: B

Bu soru kimyasal maddelerin güvenli kullanımı ve problem çözme becerisini değerlendirmektedir (KİM.9.1.2).

Çözüm Analizi:
• NaClO + HCl → NaCl + H₂O + Cl₂
• Oluşan Cl₂ (klor gazı) çok zehirlidir
• Solunum yollarını yakıcı etkisi vardır
• Keskin, boğucu kokuda sarı-yeşil renkte gazdır

Acil Müdahale:
1. Derhal ortamı terk etmek
2. Temiz havaya çıkmak
3. Ortamı havalandırmak
4. Gerekirse tıbbi yardım almak

Bu durum kimyasal maddeleri karıştırmanın tehlikelerini gösterir.
DİĞER SEÇENEKLERİN AÇIKLAMASI:
A Seçeneği: Bu seçenek yanlıştır. Bu reaksiyonda hidrojen gazı oluşmaz. Çamaşır suyu ve asit karışımından klor gazı çıkar.

C Seçeneği: Bu seçenek yanlıştır. Karbondioksit gazı oluşmaz ve derin nefes almak çok tehlikelidir çünkü zehirli klor gazını solmuş olursunuz.

D Seçeneği: Bu seçenek yanlıştır. Oksijen gazı oluşmaz ve büyük tehlike vardır. Bu karışım çok tehlikeli klor gazı üretir.

E Seçeneği: Bu seçenek yanlıştır. Azot gazı oluşmaz ve sadece havalandırma yeterli değildir, derhal ortamdan çıkmak gerekir.
SORU 3 - Kimyanın Alt Disiplinleri (Kavramsal)
Alt Disiplin Çalışma Alanı Günlük Hayat Örneği
Organik Kimya Karbon bileşikleri Plastik üretimi
Anorganik Kimya Metal ve tuz bileşikleri Cam üretimi
Analitik Kimya Madde analizi Su kalitesi testi
Fiziksel Kimya Kimyasal olayların fiziksel yönü Sabun köpürme hızı
Bu bilgilere göre, aşağıdaki eşleştirmelerden hangisi yanlıştır?
A) İlaç molekülü tasarımı → Organik Kimya
B) Demir paslanması → Anorganik Kimya
C) Gıdadaki vitamin miktarı → Analitik Kimya
D) Şeker çözünme hızı → Organik Kimya
E) Tuz kristali yapısı → Anorganik Kimya
AYRINTI ÇÖZÜMü:
Doğru Cevap: D

Bu soru kimyanın alt disiplinlerini anlama becerisini değerlendirmektedir.

Çözüm Analizi:
D seçeneği yanlıştır çünkü:
• Şeker çözünme hızı bir fiziksel olaydır
• Çözünme hızı, sıcaklık, karıştırma gibi faktörlerle ilgilidir
• Bu konu Fiziksel Kimya alanına girer
• Organik kimya şekerin yapısını inceler, çözünme hızını değil

Alt disiplinler farklı açılardan maddeyi inceler ve günlük hayatta karşımıza çıkar.
DİĞER SEÇENEKLERİN AÇIKLAMASI:
A Seçeneği: Bu eşleştirme doğrudur. İlaç molekülleri genellikle karbon temelli bileşikler olduğu için organik kimya alanında tasarlanır ve geliştirilir.

B Seçeneği: Bu eşleştirme doğrudur. Demir paslanması metal oksitlerin oluşumu olduğu için anorganik kimya alanında incelenir.

C Seçeneği: Bu eşleştirme doğrudur. Gıdalardaki vitamin miktarını belirlemek madde analizi gerektirdiği için analitik kimya alanındadır.

E Seçeneği: Bu eşleştirme doğrudur. Tuz kristali yapısı metal ve ametal iyonlarının düzenlenişi olduğu için anorganik kimya konusudur.
SORU 4 - Atom Teorileri (Karşılaştırmalı)
Aşağıda atom teorilerinin gelişim süreci verilmiştir:

I. Dalton: Atom bölünmez ve yok edilemez
II. Thomson: Atom içinde negatif yüklü elektronlar var
III. Rutherford: Atomun çekirdeği pozitif yüklü
IV. Bohr: Elektronlar belirli enerji seviyelerinde
Bu gelişim süreci bilimsel bilginin değişebilirliği açısından hangi özelliği gösterir?
A) Bilimsel bilgi hiç değişmez
B) Yeni keşifler önceki bilgileri geliştirir
C) Eski bilgiler tamamen yanlıştır
D) Bilimsel bilgi sadece teknoloji ile değişir
E) Atom hakkındaki bilgiler tamamlanmıştır
AYRINTI ÇÖZÜMü:
Doğru Cevap: B

Bu soru bilimsel bilginin değişebilirliğini anlama becerisini değerlendirmektedir (KİM.9.1.3).

Çözüm Analizi:
• Dalton'un "bölünmez atom" fikri → Thomson elektronları keşfetti
• Thomson'un model → Rutherford çekirdeği keşfetti
• Rutherford'un model → Bohr enerji seviyelerini ekledi

Bilimsel İlerleme:
• Her yeni keşif önceki bilgiyi reddeder değil, geliştirir
• Dalton'un temel atom fikri hâlâ geçerli
• Thomson'un elektron keşfi hâlâ geçerli
• Rutherford'un çekirdek fikri hâlâ geçerli

Bilim sürekli gelişen ve kendini yenileyen bir süreçtir.
DİĞER SEÇENEKLERİN AÇIKLAMASI:
A Seçeneği: Bu seçenek yanlıştır. Tabloda da görüldüğü gibi atom hakkındaki bilgiler sürekli değişmiş ve gelişmiştir.

C Seçeneği: Bu seçenek yanlıştır. Eski bilgiler tamamen yanlış değildir, yeni keşiflerle daha detaylı hale gelir. Dalton'un temel atom fikri hâlâ geçerlidir.

D Seçeneği: Bu seçenek eksiktir. Bilimsel bilgi sadece teknoloji ile değil, yeni deneyler, gözlemler ve teorik gelişmelerle de değişir.

E Seçeneği: Bu seçenek yanlıştır. Atom hakkındaki bilgiler hâlâ gelişmeye devam etmektedir ve bilim hiçbir zaman tamamen tamamlanmaz.
SORU 5 - Atom Orbitalleri (Tablo Analizi)
Orbital Türü Şekli Maksimum Elektron Enerji Sırası
1s Küresel 2 En düşük
2s Küresel 2 Düşük
2p Halter 6 Orta
3s Küresel 2 Yüksek
Bu tabloya göre, atom orbitallerine elektronların yerleşimi hakkında aşağıdaki tahminlerden hangisi doğrudur?
A) Elektronlar önce düşük enerjili orbitallere yerleşir
B) Elektronlar önce yüksek enerjili orbitallere yerleşir
C) Elektronlar rastgele orbitallere yerleşir
D) Elektronların yerleşimi enerji ile ilgisizdir
E) Bütün orbitaller aynı enerji seviyesindedir
AYRINTI ÇÖZÜMü:
Doğru Cevap: A

Bu soru orbital enerjileri hakkında veriye dayalı tahmin yapma becerisini değerlendirmektedir (KİM.9.1.4).

Çözüm Analizi:
Tablodan görüldüğü gibi:
• Enerji sırası: 1s < 2s < 2p < 3s
• Atomlar en kararlı duruma (en düşük enerji) ulaşmak ister
• Bu nedenle elektronlar önce düşük enerjili orbitallere yerleşir
• Bu kurala Aufbau ilkesi denir

Örnek:
• Hidrojen: 1s¹
• Helyum: 1s²
• Lityum: 1s² 2s¹

Verilerden bu genel kuralı çıkarabiliriz.
DİĞER SEÇENEKLERİN AÇIKLAMASI:
B Seçeneği: Bu seçenek yanlıştır. Yüksek enerjili orbitaller daha az kararlıdır, bu nedenle elektronlar önce bunlara yerleşmez.

C Seçeneği: Bu seçenek yanlıştır. Elektronların yerleşimi rastgele değil, belirli kurallara göre düzenlidir ve enerji ile ilgilidir.

D Seçeneği: Bu seçenek yanlıştır. Tabloda da görüldüğü gibi orbital enerjileri farklıdır ve elektronların yerleşimi doğrudan enerji ile ilgilidir.

E Seçeneği: Bu seçenek yanlıştır. Tabloda açıkça farklı enerji seviyeleri gösterilmiştir (en düşük, düşük, orta, yüksek).
SORU 6 - Elektron Dizilimi (Öncüllü)
Aşağıda bazı elementlerin elektron dizilimleri verilmiştir:

• Karbon (Z=6): 1s² 2s² 2p²
• Azot (Z=7): 1s² 2s² 2p³
• Oksijen (Z=8): 1s² 2s² 2p⁴
• Neon (Z=10): 1s² 2s² 2p⁶
Bu elektron dizilimlerinden hangi örüntü çıkarılabilir?
A) Elektron sayısı atomdan atoma azalır
B) Atom numarası artıkça elektron sayısı artar
C) p orbitalindeki elektron sayısı değişmez
D) s orbitalleri boş kalır
E) Elektron dizilimi düzensizdir
AYRINTI ÇÖZÜMü:
Doğru Cevap: B

Bu soru elektron dizilimlerindeki örüntü bulma ve tümevarımsal akıl yürütme becerisini değerlendirmektedir (KİM.9.1.5).

Çözüm Analizi:
Verilen örneklerden görülen örüntü:
• Karbon (Z=6): 6 elektron
• Azot (Z=7): 7 elektron
• Oksijen (Z=8): 8 elektron
• Neon (Z=10): 10 elektron

Genelleme:
• Atom numarası = Proton sayısı = Elektron sayısı
• Atom numarası artıkça elektron sayısı da artar
• Bu nötr atomlar için geçerli genel kuraldır

Bu örüntüden bilimsel bir genellemeye ulaşabiliriz.
DİĞER SEÇENEKLERİN AÇIKLAMASI:
A Seçeneği: Bu seçenek yanlıştır. Örneklerde görüldüğü gibi elektron sayısı artmaktadır (6→7→8→10).

C Seçeneği: Bu seçenek yanlıştır. p orbitalindeki elektron sayısı değişmektedir: 2p² → 2p³ → 2p⁴ → 2p⁶.

D Seçeneği: Bu seçenek yanlıştır. s orbitalleri (1s² ve 2s²) dolu durumdadır, boş değildir.

E Seçeneği: Bu seçenek yanlıştır. Elektron dizilimi düzenli bir şekilde ilerlemektedir ve açık bir örüntü görülmektedir.
SORU 7 - Periyodik Tabloda Yer Bulma (Neden-Sonuç)
Aşağıda bazı elementlerin bilgileri verilmiştir:

Element X: Elektron dizilimi 1s² 2s² 2p⁶ 3s²
Element Y: Elektron dizilimi 1s² 2s² 2p⁶ 3s² 3p⁵
Element Z: Elektron dizilimi 1s² 2s² 2p⁶ 3s² 3p⁶
Bu elementlerin periyodik tablodaki yerleri hakkında aşağıdaki akıl yürütmelerden hangisi doğrudur?
A) X, Y, Z elementleri farklı periyotlardadır
B) X, Y, Z elementleri aynı periyotta, farklı gruplardadır
C) X, Y, Z elementleri aynı grupta, farklı periyotlardadır
D) Bu elementlerin yeri belirlenemez
E) Bu elementler periyodik tabloda yoktur
AYRINTI ÇÖZÜMü:
Doğru Cevap: B

Bu soru periyodik tabloda yer bulma kurallarını kullanarak akıl yürütme becerisini değerlendirmektedir (KİM.9.1.6).

Çözüm Analizi:
Periyot Belirleme:
• En dış katman elektronları 3. seviyede
• Bu nedenle üçü de 3. periyottadır

Grup Belirleme:
• Element X: 3s² → 2. grup (2A)
• Element Y: 3s² 3p⁵ → 17. grup (7A)
• Element Z: 3s² 3p⁶ → 18. grup (8A)

Sonuç:
• Aynı periyot (3. periyot)
• Farklı gruplar (2A, 7A, 8A)

Bu mantıksal akıl yürütme periyodik tablo kurallarına dayanır.
DİĞER SEÇENEKLERİN AÇIKLAMASI:
A Seçeneği: Bu seçenek yanlıştır. Üç elementin de en dış elektronları 3. seviyede olduğu için aynı periyottadır (3. periyot).

C Seçeneği: Bu seçenek yanlıştır. Elementler aynı periyotta ancak valans elektron sayıları farklı olduğu için farklı gruplardadır.

D Seçeneği: Bu seçenek yanlıştır. Elektron diziliminden periyot ve grup bilgisi kesin olarak belirlenebilir.

E Seçeneği: Bu seçenek yanlıştır. Bu elementler periyodik tabloda mevcuttur (Mg, Cl, Ar).
SORU 8 - İyon Oluşumu (Karşılaştırmalı)
Element Elektron Dizilimi Valans Elektron Beklenen İyon
Na 1s² 2s² 2p⁶ 3s¹ 1 Na⁺
Mg 1s² 2s² 2p⁶ 3s² 2 Mg²⁺
Cl 1s² 2s² 2p⁶ 3s² 3p⁵ 7 Cl⁻
Bu elementlerin iyon oluşturma eğilimleri hakkında aşağıdaki genellemelerden hangisi doğrudur?
A) Valans elektron sayısı fazla olan elementler elektron verir
B) Elementler en yakın soy gaz elektron dizilimine ulaşmaya çalışır
C) Metal elementler elektron alır, ametaller elektron verir
D) İyon oluşumu rastgele gerçekleşir
E) Valans elektron sayısı iyon yükünü etkilemez
AYRINTI ÇÖZÜMü:
Doğru Cevap: B

Bu soru iyon oluşumu hakkında tümevarımsal akıl yürütme becerisini değerlendirmektedir (KİM.9.1.7).

Çözüm Analizi:
Gözlenen Örüntü:
• Na⁺: [Ne] elektron dizilimi (1 elektron verir)
• Mg²⁺: [Ne] elektron dizilimi (2 elektron verir)
• Cl⁻: [Ar] elektron dizilimi (1 elektron alır)

Genelleme:
• Elementler soy gaz ([Ne], [Ar]) elektron dizilimine ulaşır
• Soy gazlar en kararlı elektron dizilimine sahiptir
• Bu kararlılığa ulaşmak için elektron alır/verir

Bu örneklerden iyon oluşumunun genel kuralını çıkarabiliriz.
DİĞER SEÇENEKLERİN AÇIKLAMASI:
A Seçeneği: Bu seçenek yanlıştır. Klor 7 valans elektronuna sahip ama elektron alır, vermez. Valans elektron sayısı fazla olan elementler elektron alabilir.

C Seçeneği: Bu seçenek yanlıştır. Metal elementler elektron verir, ametaller elektron alır. Bu seçenekte tam tersi söylenmiştir.

D Seçeneği: Bu seçenek yanlıştır. İyon oluşumu belirli kurallara göre gerçekleşir ve tabloda açık bir örüntü görülmektedir.

E Seçeneği: Bu seçenek yanlıştır. Valans elektron sayısı iyon yükünü doğrudan etkiler. Na (1 valans) → Na⁺, Mg (2 valans) → Mg²⁺.
SORU 9 - Periyodik Özellikler: Atom Yarıçapı (Neden-Sonuç)
Element Li Na K
Atom Yarıçapı (pm) 152 186 227
Periyot 2 3 4
Bu veriler ışığında, atom yarıçapının değişim nedeni hakkında aşağıdaki çözümlemelerden hangisi doğrudur?
A) Çekirdek yükü artıkça atom yarıçapı artar
B) Elektron sayısı azalıkça atom yarıçapı artar
C) Elektron katman sayısı artıkça atom yarıçapı artar
D) Atom yarıçapı element türü ile ilgisizdir
E) Periyot numarası atom yarıçapını etkilemez
AYRINTI ÇÖZÜMü:
Doğru Cevap: C

Bu soru periyodik özelliklerin değişimini çözümleme becerisini değerlendirmektedir (KİM.9.1.8).

Çözüm Analizi:
Gözlenen Değişim:
• Li (2. periyot) → Na (3. periyot) → K (4. periyot)
• Atom yarıçapı: 152 pm → 186 pm → 227 pm (artar)

Neden:
• Li: 2 elektron katmanı
• Na: 3 elektron katmanı
• K: 4 elektron katmanı

Sonuç:
• Elektron katman sayısı artar → Atom yarıçapı artar
• Dış elektronlar çekirdeğe daha uzak
• Bu aynı gruptaki elementler için geçerlidir

Verilerden bu neden-sonuç ilişkisini çözümleyebiliriz.
DİĞER SEÇENEKLERİN AÇIKLAMASI:
A Seçeneği: Bu seçenek eksiktir. Çekirdek yükü artsa da, katman sayısının artması daha etkili olduğu için yarıçap artar.

B Seçeneği: Bu seçenek yanlıştır. Bu elementlerde elektron sayısı artmaktadır (Li:3, Na:11, K:19) ve atom yarıçapı da artmaktadır.

D Seçeneği: Bu seçenek yanlıştır. Tabloda açıkça görüldüğü gibi atom yarıçapı element türü ile yakından ilgilidir.

E Seçeneği: Bu seçenek yanlıştır. Periyot numarası arttıkça (2→3→4) atom yarıçapı da artmaktadır, dolayısıyla doğrudan ilgilidir.
SORU 10 - Periyodik Özellikler: İyonlaşma Enerjisi (Çözümleme)
Element Li Be B C
1. İyonlaşma Enerjisi (kJ/mol) 520 900 800 1086
Periyot 2 2 2 2
Bu verilerden iyonlaşma enerjisinin değişimi hakkında aşağıdaki çözümlemelerden hangisi yapılabilir?
A) İyonlaşma enerjisi düzenli olarak azalır
B) İyonlaşma enerjisi düzenli olarak artar
C) Genel eğilim artış yönünde, ancak Be'den B'ye düşüş var
D) İyonlaşma enerjisi periyot ile ilgisizdir E) Veriler arasında hiçbir örüntü yoktur
AYRINTI ÇÖZÜMü:
Doğru Cevap: C

Bu soru periyodik özelliklerin değişimini çözümleme ve analiz etme becerisini değerlendirmektedir (KİM.9.1.8).

Çözüm Analizi:
Veri Analizi:
• Li → Be: 520 → 900 (artış)
• Be → B: 900 → 800 (düşüş)
• B → C: 800 → 1086 (artış)

Genel Eğilim:
• Aynı periyotta soldan sağa genel olarak artar
• Ancak Be'den B'ye küçük bir düşüş var
• Bu düşüşün nedeni: B'de elektron 2p orbitaline geçer

Sonuç:
• Genel eğilim artış yönünde
• Küçük düzensizlikler olabilir
• Bu periyodik özellik değişiminin normal özelliğidir
DİĞER SEÇENEKLERİN AÇIKLAMASI:
A Seçeneği: Bu seçenek yanlıştır. Verilere bakıldığında genel eğilim artış yönündedir, azalış değildir.

B Seçeneği: Bu seçenek eksiktir. Genel eğilim artış yönünde olsa da Be'den B'ye düşüş vardır, bu nedenle "düzenli" değildir.

D Seçeneği: Bu seçenek yanlıştır. Aynı periyottaki elementlerin iyonlaşma enerjileri arasında açık bir ilişki vardır.

E Seçeneği: Bu seçenek yanlıştır. Veriler arasında açık bir örüntü vardır: genel artış eğilimi ve bir düzensizlik.
9. Sınıf Kimya - Etkileşim Teması Sorular (11-30)

9. SINIF KİMYA - ETKİLEŞİM TEMASI SORULARI (11-30)

SORU 11 - Günlük Hayatta Kimya (Senaryo Temelli)
Fatma öğretmen öğrencilerine evde gözlemleyebilecekleri kimyasal olayları anlatmaktadır:

• Demir çivilerin paslanması
• Meyvelerin kararması
• Ekmek yapımında maya kullanımı
• Aspirinin suda çözünmesi
Bu olaylardan hangileri kimyasal değişim örneğidir?
A) Sadece demir çivilerin paslanması
B) Sadece meyvelerin kararması
C) Demir çivilerin paslanması, meyvelerin kararması ve maya kullanımı
D) Sadece aspirinin suda çözünmesi
E) Maya kullanımı ve aspirinin suda çözünmesi
AYRINTI ÇÖZÜMü:
Doğru Cevap: C

Bu soru kimyasal ve fiziksel değişimleri ayırt etme becerisini değerlendirmektedir (KİM.9.1.1).

Çözüm Analizi:
Kimyasal Değişimler:
• Demir paslanması: Fe + O₂ → Fe₂O₃ (yeni madde oluşur)
• Meyve kararması: Enzimler oksijen ile reaksiyon verir
• Maya kullanımı: C₆H₁₂O₆ → C₂H₅OH + CO₂ (fermentasyon)

Fiziksel Değişim:
• Aspirin çözünmesi: Molekül yapısı değişmez, sadece dağılır

Kimyasal değişimde yeni maddeler oluşur, fiziksel değişimde sadece hal veya şekil değişir.
DİĞER SEÇENEKLERİN AÇIKLAMASI:
A Seçeneği: Bu seçenek eksiktir. Sadece paslanma değil, meyve kararması ve maya kullanımı da kimyasal değişimdir.

B Seçeneği: Bu seçenek eksiktir. Meyve kararması kimyasal değişim olmakla birlikte, paslanma ve maya kullanımı da kimyasal değişimdir.

D Seçeneği: Bu seçenek yanlıştır. Aspirinin çözünmesi fiziksel değişimdir, kimyasal değişim değildir.

E Seçeneği: Bu seçenek kısmen doğrudur ancak eksiktir. Maya kullanımı kimyasal değişim ama aspirin çözünmesi fiziksel değişimdir. Ayrıca paslanma ve meyve kararması da kimyasal değişimdir.
SORU 12 - Kimyasal Maddelerin Güvenliği (Problem Çözme)
Bir öğrenci laboratuvarda çalışırken aşağıdaki durum yaşanmıştır:

• HCl asidi deney tüpünden taşmış
• Asit öğrencinin eline sıçramış
• Öğrenci ağrı hissediyor
• Laboratuvarda çeşme ve nötralizasyon maddeleri mevcut
Bu durumda en doğru ilk müdahale hangisidir?
A) Derhal bol suyla yıkamak
B) Önce nötralizasyon maddesi sürmek
C) Hemen tuzlu su ile yıkamak
D) Öğretmeni çağırmayı beklemek
E) Havlu ile silmek
AYRINTI ÇÖZÜMü:
Doğru Cevap: A

Bu soru kimyasal kazalarda problem çözme becerisini değerlendirmektedir (KİM.9.1.2).

Çözüm Analizi:
Asit Sıçrama Acil Müdahalesi:
• İlk 15-20 saniye kritiktir
• Bol su ile yıkama asidin seyreltilmesini sağlar
• Su asidi uzaklaştırır ve soğutma etkisi yapar
• En az 10-15 dakika yıkama gereklidir

Neden diğerleri yanlış:
• Nötralizasyon maddeleri ısı çıkarabilir
• Tuzlu su gerekli değil, temiz su yeterli
• Bekleme zaman kaybıdır
• Silmek asidi yayabilir

Su ile yıkama en güvenli ve etkili yöntemdir.
DİĞER SEÇENEKLERİN AÇIKLAMASI:
B Seçeneği: Bu seçenek yanlıştır. Nötralizasyon maddeleri asit ile reaksiyon verip ısı çıkarabilir ve durumu daha da kötüleştirebilir. İlk müdahale su ile yıkamadır.

C Seçeneği: Bu seçenek gereksizdir. Tuzlu su kullanmaya gerek yoktur, temiz çeşme suyu yeterli ve etkilidir. Tuz ilave bir kimyasal olup gereksizdir.

D Seçeneği: Bu seçenek tehlikelidir. Asit sıçrama acil müdahale gerektirir, bekleme zaman kaybı olup daha fazla hasar oluşmasına neden olabilir.

E Seçeneği: Bu seçenek çok yanlıştır. Havlu ile silmek asidi daha geniş alana yayabilir ve ciltte daha derine nüfuz etmesine neden olabilir.
SORU 13 - Kimya Alanında Kariyer (Kavramsal)
Kimya Alanındaki Meslek Dalları:
• Gıda Mühendisi - Gıda güvenliği ve kalitesi
• Çevre Mühendisi - Hava ve su kirliliği
• Eczacı - İlaç geliştirme ve analizi
• Kimya Öğretmeni - Eğitim ve öğretim
Kimya biliminin yukarıdaki meslek alanlarına katkısı hakkında aşağıdaki değerlendirmelerden hangisi en kapsamlıdır?
A) Kimya sadece eczacılık alanında gereklidir
B) Kimya bilimi sadece akademik alanda kullanılır
C) Kimya bilimi bu meslek alanlarının temelini oluşturur ve toplum sağlığına katkı sağlar
D) Kimya bilimi sadece üretim sektöründe önemlidir
E) Bu meslek alanları kimya ile ilgisizdir
AYRINTI ÇÖZÜMü:
Doğru Cevap: C

Bu soru kimya biliminin farklı meslek alanlarına katkısını değerlendirme becerisini ölçmektedir.

Çözüm Analizi:
Kimya Biliminin Katkıları:
• Gıda Mühendisliği: Beslenme değeri, koruyucular, analizler
• Çevre Mühendisliği: Kirletici analizi, temizleme yöntemleri
• Eczacılık: İlaç etken maddeleri, etkileşimler
• Öğretmenlik: Kimya bilgisinin aktarılması

Toplumsal Katkı:
• Sağlıklı beslenme
• Temiz çevre
• İlaç geliştirme
• Eğitim kalitesi

Kimya bilimi yaşamın her alanında temel bilim dalıdır.
DİĞER SEÇENEKLERİN AÇIKLAMASI:
A Seçeneği: Bu seçenek çok dar kapsamlıdır. Kimya sadece eczacılıkta değil, gıda, çevre, eğitim gibi birçok alanda gereklidir.

B Seçeneği: Bu seçenek yanlıştır. Kimya bilimi akademik alanın dışında da gıda, çevre, sağlık gibi pratik alanlarda yoğun şekilde kullanılır.

D Seçeneği: Bu seçenek eksiktir. Kimya bilimi üretim sektörünün yanında hizmet sektörü, eğitim, sağlık gibi alanlarda da önemlidir.

E Seçeneği: Bu seçenek tamamen yanlıştır. Verilen meslek alanlarının hepsi doğrudan kimya bilimi ile ilgilidir ve kimya bilgisi gerektirir.
SORU 14 - Atom Teorileri (Karşılaştırmalı)
Bilim İnsanı Keşif/Model Yıl Katkı
Dalton Atom Teorisi 1803 Atomun varlığı
Thomson Elektron 1897 Atomun bölünebilirliği
Rutherford Çekirdek 1911 Atomun yapısı
Bohr Enerji Seviyeleri 1913 Elektron dizilimi
Bu gelişim süreci bilimsel bilginin hangi özelliğini gösterir?
A) Bilimsel bilgi hiç değişmez
B) Yeni keşifler eski bilgileri tamamen yanlış yapar
C) Bilimsel bilgi sürekli gelişir ve daha ayrıntılı hale gelir
D) Atom hakkında artık yeni bilgi öğrenilemez
E) Bilimsel bilgi sadece tesadüflerle gelişir
AYRINTI ÇÖZÜMü:
Doğru Cevap: C

Bu soru bilimsel bilginin değişebilirliğini anlama becerisini değerlendirmektedir (KİM.9.1.3).

Çözüm Analizi:
Bilimsel Gelişim Süreci:
• Dalton: Atomun varlığını önerdi
• Thomson: Atomun bölünebilir olduğunu gösterdi
• Rutherford: Çekirdek yapısını keşfetti
• Bohr: Enerji seviyelerini ekledi

Bilimsel Bilginin Özellikleri:
• Sürekli gelişir ve değişir
• Yeni verilerle daha detaylı hale gelir
• Önceki bilgiler tamamen silinmez, geliştirilir
• Her keşif bir sonrakinin temelini oluşturur

Bu süreç bilimin dinamik yapısını gösterir.
DİĞER SEÇENEKLERİN AÇIKLAMASI:
A Seçeneği: Bu seçenek yanlıştır. Tabloda açıkça görüldüğü gibi atom hakkındaki bilgiler sürekli değişmiş ve gelişmiştir.

B Seçeneği: Bu seçenek yanlıştır. Yeni keşifler eski bilgileri tamamen yanlış yapmaz, onları geliştirir. Dalton'un atom fikri hâlâ geçerlidir.

D Seçeneği: Bu seçenek yanlıştır. Atom hakkında hâlâ yeni bilgiler öğrenilmekte ve araştırmalar devam etmektedir.

E Seçeneği: Bu seçenek yanlıştır. Bilimsel bilgi tesadüflerle değil, sistematik araştırma ve deneylerle gelişir.
SORU 15 - Orbital Enerjileri (Veri Analizi)
Atomik Orbitallerin Bağıl Enerji Sıralaması:
1s < 2s < 2p < 3s < 3p < 4s < 3d < 4p...
Bu enerji sıralamasına göre, elektronların atom orbitallerine yerleşimi hakkında aşağıdaki tahminlerden hangisi doğrudur?
A) 4s orbitali 3d orbitalinden önce dolar
B) 3d orbitali 4s orbitalinden önce dolar
C) 2p orbitali 2s orbitalinden önce dolar
D) p orbitalleri s orbitallerinden daha düşük enerjilidir E) Orbital enerjileri elektron yerleşimini etkilemez
AYRINTI ÇÖZÜMü:
Doğru Cevap: A

Bu soru orbital enerjilerine dayalı tahmin yapma becerisini değerlendirmektedir (KİM.9.1.4).

Çözüm Analizi:
Enerji Sıralaması Analizi:
• Verilen sıralama: ...3p < 4s < 3d < 4p...
• 4s orbitali 3d orbitalinden düşük enerjili
• Elektronlar önce düşük enerjili orbitallere yerleşir
• Bu nedenle 4s önce dolar, sonra 3d dolar

Örnek:
• Kalsiyum (Ca): 1s² 2s² 2p⁶ 3s² 3p⁶ 4s²
• Skandiyum (Sc): 1s² 2s² 2p⁶ 3s² 3p⁶ 4s² 3d¹

Bu veriden elektron yerleşim kuralını tahmin edebiliriz.
DİĞER SEÇENEKLERİN AÇIKLAMASI:
B Seçeneği: Bu seçenek yanlıştır. Enerji sıralamasına göre 4s < 3d olduğu için 4s önce dolar, 3d sonra dolar.

C Seçeneği: Bu seçenek yanlıştır. Enerji sıralamasına göre 2s < 2p olduğu için 2s önce dolar, 2p sonra dolar.

D Seçeneği: Bu seçenek yanlıştır. Enerji sıralamasından görüldüğü gibi aynı ana kuantum seviyesinde s orbitalleri p orbitallerinden düşük enerjilidir.

E Seçeneği: Bu seçenek yanlıştır. Orbital enerjileri elektronların yerleşim sırasını doğrudan belirler.
SORU 16 - Elektron Dizilimi (Örüntü Bulma)
Aşağıda ilk 10 elementin elektron dizilimleri verilmiştir:

H (Z=1): 1s¹
He (Z=2): 1s²
Li (Z=3): 1s² 2s¹
Be (Z=4): 1s² 2s²
B (Z=5): 1s² 2s² 2p¹
C (Z=6): 1s² 2s² 2p²
N (Z=7): 1s² 2s² 2p³
O (Z=8): 1s² 2s² 2p⁴
F (Z=9): 1s² 2s² 2p⁵
Ne (Z=10): 1s² 2s² 2p⁶
Bu elektron dizilimlerinden hangi genel kural çıkarılabilir?
A) Elektron sayısı atom numarasından farklıdır
B) Elektronlar önce düşük enerjili orbitallere yerleşir
C) p orbitalleri s orbitallerinden önce dolar
D) Elektron yerleşimi rastgeledir E) Orbital türleri elektron sayısını etkilemez
AYRINTI ÇÖZÜMü:
Doğru Cevap: B

Bu soru elektron dizilimlerindeki örüntüyü bulma ve genelleme yapma becerisini değerlendirmektedir (KİM.9.1.5).

Çözüm Analizi:
Gözlenen Örüntü:
• İlk 1s orbitali dolar (H, He)
• Sonra 2s orbitali dolar (Li, Be)
• En son 2p orbitali dolmaya başlar (B, C, N, O, F, Ne)

Genel Kural:
• Enerji sırası: 1s < 2s < 2p
• Elektronlar en düşük enerjili orbitalden başlar
• Bu kurala Aufbau İlkesi denir

Bu örneklerden elektron yerleşiminin genel kuralını çıkarabiliriz.
DİĞER SEÇENEKLERİN AÇIKLAMASI:
A Seçeneği: Bu seçenek yanlıştır. Nötr atomlarda elektron sayısı atom numarasına eşittir. Bu örneklerde de bu durum görülmektedir.

C Seçeneği: Bu seçenek yanlıştır. Örneklerde görüldüğü gibi p orbitalleri (2p) s orbitallerinden (2s) sonra dolmaya başlar.

D Seçeneği: Bu seçenek yanlıştır. Elektron yerleşimi belirli bir düzen içinde gerçekleşir ve açık bir örüntü vardır.

E Seçeneği: Bu seçenek yanlıştır. Orbital türleri elektronların yerleşim sırasını doğrudan etkiler.
SORU 17 - Periyodik Tabloda Yer Bulma (Akıl Yürütme)
Element Elektron Dizilimi Valans Elektron
A 1s² 2s² 2p⁶ 3s¹ 1
B 1s² 2s² 2p⁶ 3s² 3p² 4
C 1s² 2s² 2p⁶ 3s² 3p⁶ 8
Bu elementlerin periyodik tablodaki konumları hakkında aşağıdaki akıl yürütmelerden hangisi doğrudur?
A) A, B, C elementleri farklı periyotlardadır
B) A, B, C elementleri 3. periyotta, sırasıyla 1., 14. ve 18. gruplardadır
C) A, B, C elementleri aynı grupta, farklı periyotlardadır
D) Bu elementlerin periyodu belirlenemez E) Valans elektron sayısı grup numarasını etkilemez
AYRINTI ÇÖZÜMü:
Doğru Cevap: B

Bu soru elektron diziliminden periyodik tablo konumunu belirleme ve akıl yürütme becerisini değerlendirmektedir (KİM.9.1.6).

Çözüm Analizi:
Periyot Belirleme:
• Üç elementte de en dış elektronlar 3. seviyede
• Bu nedenle 3. periyottadırlar

Grup Belirleme:
• Element A: 3s¹ → 1 valans elektron → 1. grup
• Element B: 3s² 3p² → 4 valans elektron → 14. grup
• Element C: 3s² 3p⁶ → 8 valans elektron → 18. grup

Sonuç:
Aynı periyot, farklı gruplar (Na, Si, Ar)

Bu akıl yürütme periyodik tablo kurallarına dayanır.
DİĞER SEÇENEKLERİN AÇIKLAMASI:
A Seçeneği: Bu seçenek yanlıştır. Üç elementin de en dış elektronları 3. seviyede olduğu için aynı periyottadır.

C Seçeneği: Bu seçenek yanlıştır. Elementler aynı periyotta ancak valans elektron sayıları farklı olduğu için farklı gruplardadır.

D Seçeneği: Bu seçenek yanlıştır. En dış elektron katmanından periyot numarası kesin olarak belirlenir.

E Seçeneği: Bu seçenek yanlıştır. Valans elektron sayısı grup numarasını doğrudan belirler.
SORU 18 - İyon Oluşumu (Genelleme)
Aşağıda bazı elementlerin iyon oluşumu verilmiştir:

• Na (1s² 2s² 2p⁶ 3s¹) → Na⁺ (1s² 2s² 2p⁶)
• Mg (1s² 2s² 2p⁶ 3s²) → Mg²⁺ (1s² 2s² 2p⁶)
• Cl (1s² 2s² 2p⁶ 3s² 3p⁵) → Cl⁻ (1s² 2s² 2p⁶ 3s² 3p⁶)
• S (1s² 2s² 2p⁶ 3s² 3p⁴) → S²⁻ (1s² 2s² 2p⁶ 3s² 3p⁶)
Bu örneklerden iyon oluşumu hakkında aşağıdaki genellemelerden hangisi yapılabilir?
A) Metal elementler elektron alır
B) Ametal elementler elektron verir
C) Elementler en yakın soy gaz elektron dizilimine ulaşır
D) İyon oluşumu sadece 3. periyot elementlerde olur E) Valans elektron sayısı iyon yükünü etkilemez
AYRINTI ÇÖZÜMü:
Doğru Cevap: C

Bu soru iyon oluşumu hakkında tümevarımsal akıl yürütme becerisini değerlendirmektedir (KİM.9.1.7).

Çözüm Analizi:
Örüntü Analizi:
• Na⁺ ve Mg²⁺ → [Ne] (Neon) elektron dizilimi
• Cl⁻ ve S²⁻ → [Ar] (Argon) elektron dizilimi

Genelleme:
• Soy gazlar ([Ne], [Ar]) en kararlı elektron dizilimine sahip
• Elementler bu kararlı dizilime ulaşmak için elektron alır/verir
• Na ve Mg elektron vererek [Ne] dizilimine ulaşır
• Cl ve S elektron alarak [Ar] dizilimine ulaşır

Bu örneklerden iyon oluşumunun temel kuralını çıkarabiliriz.
DİĞER SEÇENEKLERİN AÇIKLAMASI:
A Seçeneği: Bu seçenek yanlıştır. Metal elementler (Na, Mg) elektron verir, almaz. Bu örneklerde de Na ve Mg elektron vermektedir.

B Seçeneği: Bu seçenek yanlıştır. Ametal elementler (Cl, S) elektron alır, vermez. Bu örneklerde de Cl ve S elektron almaktadır.

D Seçeneği: Bu seçenek yanlıştır. İyon oluşumu periyodik tablodaki elementlerde yaygın bir durumdur, sadece 3. periyoda özgü değildir.

E Seçeneği: Bu seçenek yanlıştır. Valans elektron sayısı iyon yükünü doğrudan etkiler. Na (1 valans) → +1, Mg (2 valans) → +2, vb.
SORU 19 - Periyodik Özellikler: Atom Yarıçapı (Çözümleme)
Grup Li Na K Periyot Li Be B
Atom Yarıçapı (pm) 152 186 227 Atom Yarıçapı (pm) 152 112 88
Bu verilerden atom yarıçapının değişimi hakkında aşağıdaki etmenlerin hangisi belirlenebilir?
A) Atom yarıçapı sadece elektron sayısına bağlıdır
B) Atom yarıçapı sadece proton sayısına bağlıdır
C) Elektron katman sayısı ve çekirdek yükü atom yarıçapını etkiler
D) Atom yarıçapı periyodik tabloda değişmez E) Grup ve periyot numarası atom yarıçapını etkilemez
AYRINTI ÇÖZÜMü:
Doğru Cevap: C

Bu soru periyodik özellikleri etkileyen etmenleri çözümleme becerisini değerlendirmektedir (KİM.9.1.8).

Çözüm Analizi:
Grup İçi Değişim (Li → Na → K):
• Atom yarıçapı: 152 → 186 → 227 pm (artar)
• Neden: Elektron katman sayısı artar (2 → 3 → 4)

Periyot İçi Değişim (Li → Be → B):
• Atom yarıçapı: 152 → 112 → 88 pm (azalır)
• Neden: Çekirdek yükü artar, elektron sayısı da artar ama aynı katmanda

Sonuç:
• Elektron katman sayısı → yarıçap artar
• Çekirdek yükü → yarıçap azalır

İki etmen birlikte atom yarıçapını belirler.
DİĞER SEÇENEKLERİN AÇIKLAMASI:
A Seçeneği: Bu seçenek eksiktir. Elektron sayısı önemli ama tek başına yeterli değil. Çekirdek yükü ve elektron katman sayısı da etkili.

B Seçeneği: Bu seçenek eksiktir. Proton sayısı (çekirdek yükü) önemli ama tek başına yeterli değil. Elektron katman sayısı da etkili.

D Seçeneği: Bu seçenek yanlıştır. Tabloda açıkça görüldüğü gibi atom yarıçapı hem grup hem periyot boyunca değişmektedir.

E Seçeneği: Bu seçenek yanlıştır. Grup ve periyot numarası atom yarıçapındaki değişimi doğrudan etkiler.
SORU 20 - Periyodik Özellikler: İyonlaşma Enerjisi (Analiz)
3. Periyot Elementleri İyonlaşma Enerjileri (kJ/mol):
Na: 496 → Mg: 738 → Al: 578 → Si: 786 → P: 1012 → S: 1000 → Cl: 1251
Bu verilerde Na → Mg ve Al → Si geçişlerinde iyonlaşma enerjisinin artması, Mg → Al ve P → S geçişlerinde azalması hangi faktörlerle açıklanabilir?
A) Sadece atom yarıçapı değişimi
B) Sadece çekirdek yükü değişimi
C) Orbital türü değişimi ve elektron eşleşmesi
D) Sadece elektron sayısı değişimi E) Bu değişimler açıklanamaz
AYRINTI ÇÖZÜMü:
Doğru Cevap: C

Bu soru periyodik özelliklerdeki düzensizlikleri analiz etme becerisini değerlendirmektedir (KİM.9.1.8).

Çözüm Analizi:
Artış Durumları (Normal):
• Na → Mg: 496 → 738 (çekirdek yükü artar, aynı katman)
• Al → Si: 578 → 786 (çekirdek yükü artar, aynı orbital türü)

Azalış Durumları (Düzensizlik):
• Mg → Al: 738 → 578 (3s → 3p orbital geçişi)
• P → S: 1012 → 1000 (elektron eşleşmesi başlar)

Açıklama:
• Orbital türü değişimi → p orbitali s'den daha yüksek enerjili
• Elektron eşleşmesi → eşleşen elektronlar arası itme

Bu faktörler düzensizlikleri açıklar.
DİĞER SEÇENEKLERİN AÇIKLAMASI:
A Seçeneği: Bu seçenek eksiktir. Atom yarıçapı önemli ama düzensizlikleri tam olarak açıklayamaz. Orbital türü ve elektron eşleşmesi de etkili.

B Seçeneği: Bu seçenek eksiktir. Çekirdek yükü düzenli artar, düzensizlikleri açıklayamaz. Orbital özelliklerindeki değişimler gerekli.

D Seçeneği: Bu seçenek eksiktir. Elektron sayısı da düzenli artar, düzensizlikleri açıklayamaz. Orbital türü değişimi ve eşleşme etkili.

E Seçeneği: Bu seçenek yanlıştır. Bu değişimler orbital teorisi ve elektron etkileşimleri ile açıklanabilir.
SORU 21 - Günlük Hayatta Kimya (Çıkarım Yapma)
Zehra hanım mutfağında aşağıdaki gözlemleri yapmıştır:

• Soğan doğrarken gözlerinin sulanması
• Elmanın kesilince kararması
• Çayın demlenmesi
• Şekerin suda erimesi
Bu gözlemlerden kimya biliminin günlük hayata katkısı hakkında aşağıdaki çıkarımlardan hangisi yapılabilir?
A) Kimya sadece laboratuvarlarda önemlidir
B) Günlük hayatta kimyasal olaylar çok azdır
C) Kimya bilimi günlük olayları açıklamamıza yardımcı olur
D) Bu olaylar kimya ile ilgisizdir E) Kimya bilgisi sadece üretimde gereklidir
AYRINTI ÇÖZÜMü:
Doğru Cevap: C

Bu soru günlük hayattaki kimyasal olaylardan çıkarım yapma becerisini değerlendirmektedir (KİM.9.1.1).

Çözüm Analizi:
Kimyasal Açıklamalar:
• Soğan doğrama: Sülfür bileşikleri havadaki su ile reaksiyon
• Elma kararması: Enzimler oksijen ile reaksiyon
• Çay demlenmesi: Sıcak suda çözünme ve ekstraksiyon
• Şeker erimesi: Moleküler düzeyde çözünme

Çıkarım:
• Günlük hayatta sürekli kimyasal olaylar yaşanır
• Kimya bilimi bu olayları anlamamızı sağlar
• Kimya bilgisi yaşam kalitemizi artırır

Kimya günlük hayatın her yerindedir.
DİĞER SEÇENEKLERİN AÇIKLAMASI:
A Seçeneği: Bu seçenek yanlıştır. Verilen örnekler kimyanın sadece laboratuvarda değil, günlük hayatta da çok önemli olduğunu gösterir.

B Seçeneği: Bu seçenek yanlıştır. Verilen örnekler günlük hayatta çok sayıda kimyasal olayın yaşandığını gösterir.

D Seçeneği: Bu seçenek yanlıştır. Bu olayların hepsi kimyasal reaksiyonlar ve kimyasal süreçlerle açıklanır.

E Seçeneği: Bu seçenek yanlıştır. Kimya bilgisi üretimin yanında günlük yaşamda da çok gerekli ve faydalıdır.
SORU 22 - Kimyasal Güvenlik (Değerlendirme)
Bir öğrenci evde temizlik yaparken şu durumları yaşamıştır:

I. Tuvalet temizleyicisi (HCl) ile çamaşır suyu (NaClO) karıştırdı
II. Amonyaklı cam temizleyici kullanırken pencereyi açmadı
III. Eldiven kullanmadan güçlü deterjana dokundu
IV. Aseton ile çalışırken sigara içti
Bu durumlardan hangileri kimyasal güvenlik açısından değerlendirme yapıldığında tehlikelidir?
A) Sadece I
B) I ve II
C) I, II ve III
D) I, II, III ve IV E) Sadece IV
AYRINTI ÇÖZÜMü:
Doğru Cevap: D

Bu soru kimyasal güvenlik açısından değerlendirme yapma becerisini ölçmektedir (KİM.9.1.2).

Çözüm Analizi:
I. Durum: HCl + NaClO → Cl₂ (zehirli klor gazı)
II. Durum: NH₃ buharları kapalı ortamda birikir
III. Durum: Güçlü deterjan cildi yakabilir
IV. Durum: Aseton yanıcı, sigara ateş kaynağı

Değerlendirme:
• I: En tehlikeli - zehirli gaz oluşumu
• II: Tehlikeli - gaz birikimi
• III: Tehlikeli - kimyasal yanık
• IV: Çok tehlikeli - yangın/patlama riski

Dört durum da farklı açılardan tehlikelidir.
DİĞER SEÇENEKLERİN AÇIKLAMASI:
A Seçeneği: Bu seçenek eksiktir. Sadece I durumu değil, diğer durumlar da güvenlik riski oluşturur.

B Seçeneği: Bu seçenek eksiktir. I ve II tehlikeli olmakla birlikte III ve IV durumları da güvenlik açısından risklidir.

C Seçeneği: Bu seçenek eksiktir. I, II ve III tehlikeli olmakla birlikte IV durumu da yangın riski açısından çok tehlikelidir.

E Seçeneği: Bu seçenek eksiktir. IV durumu tehlikeli olmakla birlikte diğer durumlar da çeşitli güvenlik riskleri oluşturur.
SORU 23 - Atom Teorileri (Bilimsel Çıkarım)
Elektron, proton ve nötronun keşif süreçleri:

• 1897: Thomson - Elektron keşfedildi
• 1886-1919: Rutherford - Proton belirlendi
• 1932: Chadwick - Nötron keşfedildi

Bu keşifler sonrası atom anlayışı sürekli değişti.
Bu bilgilerden bilimsel bilginin değişebilirliği hakkında aşağıdaki bilimsel çıkarımlardan hangisi yapılabilir?
A) Bilimsel bilgi hiç değişmez
B) Eski bilgiler tamamen yanlıştır
C) Bilimsel bilgi yeni keşiflerle sürekli gelişir
D) Atom hakkında artık yeni bilgi öğrenilemez E) Bilimsel keşifler tesadüfidir
AYRINTI ÇÖZÜMü:
Doğru Cevap: C

Bu soru bilimsel çıkarım yapma becerisini değerlendirmektedir (KİM.9.1.3).

Çözüm Analizi:
Kronolojik Gelişim:
• 1897 öncesi: Atom bölünmez
• 1897 sonrası: Atom içinde elektron var
• 1919 sonrası: Atom içinde proton da var
• 1932 sonrası: Atom içinde nötron da var

Bilimsel Çıkarım:
• Her yeni keşif atom anlayışını geliştirdi
• Önceki bilgiler tamamen silinmedi, genişletildi
• Bilim sürekli ilerleme halinde
• Yeni teknoloji yeni keşiflere olanak sağlar

Bu süreç bilimin dinamik yapısını gösterir.
DİĞER SEÇENEKLERİN AÇIKLAMASI:
A Seçeneği: Bu seçenek yanlıştır. Verilen kronoloji bilimsel bilginin sürekli değiştiğini ve geliştiğini açıkça göstermektedir.

B Seçeneği: Bu seçenek yanlıştır. Eski bilgiler tamamen yanlış değil, yeni keşiflerle genişletilir ve detaylandırılır.

D Seçeneği: Bu seçenek yanlıştır. Atom hakkında hâlâ araştırmalar devam etmekte ve yeni bilgiler öğrenilmektedir.

E Seçeneği: Bu seçenek yanlıştır. Bilimsel keşifler tesadüf değil, sistematik araştırma ve deneylerle gerçekleşir.
SORU 24 - Elektron Dizilimi (Bilimsel İlke)
Aşağıda karbonun elektron yerleşimi farklı şekillerde gösterilmiştir:

Karbon (Z=6): 1s² 2s² 2p²

2p orbitalleri için iki olasılık:
A) 2p: ↑↓ ↑ ⬜
B) 2p: ↑ ↑ ⬜
Elektronların atom orbitallerine yerleşiminde hangi durumun doğru olduğu ve bu duruma yol açan bilimsel ilke hangisidir?
A) A doğru - elektronlar çiftleşmeyi tercih eder
B) B doğru - elektronlar önce ayrı orbitallere yerleşir
C) Her ikisi de doğru - fark yok
D) Her ikisi de yanlış - 2p orbitali dolmaz E) Elektron yerleşimi rastgeledir
AYRINTI ÇÖZÜMü:
Doğru Cevap: B

Bu soru elektron yerleşimindeki bilimsel ilkeleri anlama becerisini değerlendirmektedir (KİM.9.1.5).

Çözüm Analizi:
Hund Kuralı:
• Aynı enerji seviyesindeki orbitaller önce birer elektron alır
• Sonra eşleşme başlar
• Bu kural elektron-elektron itme enerjisini minimize eder

Karbon için Doğru Yerleşim:
• 2p orbitalleri: ↑ ↑ ⬜
• İki elektron farklı orbitallerde → daha az itme
• Aynı orbitalde olsaydı → daha fazla itme

Bilimsel İlke:
Sistem en düşük enerji durumuna ulaşmaya çalışır.

Bu bilimsel ilkeden elektron yerleşim kuralları türetilir.
DİĞER SEÇENEKLERİN AÇIKLAMASI:
A Seçeneği: Bu seçenek yanlıştır. Elektronlar çiftleşmeden önce mümkün olduğunca ayrı orbitallere yerleşir çünkü bu enerji açısından daha avantajlıdır.

C Seçeneği: Bu seçenek yanlıştır. İki durum farklı enerji seviyelerine sahiptir ve Hund kuralına göre B durumu daha kararlıdır.

D Seçeneği: Bu seçenek yanlıştır. 2p orbitali 6 elektron alabilir ve karbonda 2 elektron bulunur, dolayısıyla kısmen dolu olabilir.

E Seçeneği: Bu seçenek yanlıştır. Elektron yerleşimi belirli bilimsel kurallara göre gerçekleşir, rastgele değildir.
SORU 25 - Periyodik Özellikler: Elektronegatiflik (Çözümleme)
Element H Li Be B C N O F
Elektronegatiflik 2.1 1.0 1.5 2.0 2.5 3.0 3.5 4.0
Bu verilerin çözümlenmesinde elektronegatiflik değişimini etkileyen faktörler aşağıdakilerden hangisidir?
A) Sadece atom numarası
B) Sadece elektron sayısı
C) Çekirdek yükü ve atom yarıçapı
D) Sadece periyot numarası E) Elektronegatiflik değişmez
AYRINTI ÇÖZÜMü:
Doğru Cevap: C

Bu soru periyodik özelliklerdeki değişimi çözümleme becerisini değerlendirmektedir (KİM.9.1.8).

Çözüm Analizi:
Elektronegatiflik Değişimi:
• Li → F: 1.0 → 4.0 (artış)
• Aynı periyotta soldan sağa artar

Etkileyen Faktörler:
• Çekirdek yükü artar: Li(+3) → F(+9)
• Atom yarıçapı azalır: Elektron çekme kuvveti artar
• Aynı katmandaki elektronlar birbirini zayıf abartır

Sonuç:
• Çekirdek yükü ↑ + Atom yarıçapı ↓ = Elektronegatiflik ↑
• F en küçük yarıçap + en yüksek çekirdek yükü

Bu iki faktör elektronegatiflik değişimini açıklar.
DİĞER SEÇENEKLERİN AÇIKLAMASI:
A Seçeneği: Bu seçenek eksiktir. Atom numarası (çekirdek yükü) önemli ama tek başına yeterli değil. Atom yarıçapı da etkilidir.

B Seçeneği: Bu seçenek eksiktir. Elektron sayısı önemli ama tek başına açıklayamaz. Çekirdek yükü ve atom boyutu da belirleyicidir.

D Seçeneği: Bu seçenek eksiktir. Periyot numarası genel eğilimi gösterir ama elektronegatiflik değişiminin nedenlerini açıklamaz.

E Seçeneği: Bu seçenek yanlıştır. Tabloda açıkça görüldüğü gibi elektronegatiflik Li'den F'ye doğru sürekli artmaktadır.
SORU 26 - Günlük Hayatta Kimya (Veri Yorumlama)
Evde Kullanılan Kimyasal Ürünler ve Etkileri:
• Deterjan: Yüzey gerilimini azaltır
• Sirke: pH 2.5, asidik temizlik
• Kabartma tozu: CO₂ gazı çıkarır
• Çamaşır suyu: Oksitleyici etki
Bu verilerin yorumlanmasında kimya biliminin günlük hayata katkısı hakkında aşağıdaki değerlendirmelerden hangisi en doğrudur?
A) Kimya bilimi sadece endüstride gereklidir
B) Bu ürünler kimyasal özelliklerinden bağımsız çalışır
C) Kimyasal özelliklerin anlaşılması ürünlerin etkili kullanımını sağlar
D) Evde kimyasal ürün kullanımı tehlikelidir E) Bu ürünlerin çalışma mekanizması bilinmez
AYRINTI ÇÖZÜMü:
Doğru Cevap: C

Bu soru verileri yorumlayarak kimya biliminin günlük hayata katkısını değerlendirme becerisini ölçmektedir (KİM.9.1.1).

Çözüm Analizi:
Veri Yorumlama:
• Deterjan: Moleküler yapısı temizlik etkisini sağlar
• Sirke: Asidik özelliği kireç çözme yeteneği verir
• Kabartma tozu: Kimyasal ayrışma ile gaz üretir
• Çamaşır suyu: Oksitleyici özellik mikroorganizmaları yok eder

Kimya Biliminin Katkısı:
• Ürünlerin nasıl çalıştığını anlamamızı sağlar
• Doğru kullanım şeklini öğretir
• Güvenlik önlemlerini belirler
• Yaşam kalitesini artırır

Kimyasal özellikler ürün etkinliğinin temelidir.
DİĞER SEÇENEKLERİN AÇIKLAMASI:
A Seçeneği: Bu seçenek yanlıştır. Verilen örnekler kimya biliminin evde de çok gerekli olduğunu açıkça göstermektedir.

B Seçeneği: Bu seçenek yanlıştır. Bu ürünlerin etkinliği doğrudan kimyasal özelliklerinden kaynaklanır ve bu özelliklere bağlı olarak çalışır.

D Seçeneği: Bu seçenek aşırı genellemedir. Doğru kullanıldığında bu ürünler güvenlidir ve yararlıdır.

E Seçeneği: Bu seçenek yanlıştır. Bu ürünlerin çalışma mekanizmaları kimya bilimi ile açıklanabilir ve bilinmektedir.
SORU 27 - Kimyasal Güvenlik (Akıl Yürütme)
Bir öğrenci laboratuvarda çalışırken aşağıdaki güvenlik kurallarını öğrenmiştir:

• Asitler suya eklenir, su aside değil
• Yanıcı maddelerin yanında ateş kaynağı bulundurmaz
• Kimyasalları karıştırmadan önce uyumluluğunu kontrol eder
• Koruyucu ekipman kullanır
Bu güvenlik kuralları hakkında akıl yürütme yapıldığında hangisi en doğrudur?
A) Bu kurallar sadece laboratuvarda geçerlidir
B) Bu kurallar kimyasal kazaları önlemek için geliştirilmiştir
C) Bu kurallar gereksiz kısıtlamalardır
D) Bu kurallar sadece öğretmenler için geçerlidir E) Bu kurallar kimyasal özelliklerle ilgisizdir
AYRINTI ÇÖZÜMü:
Doğru Cevap: B

Bu soru güvenlik kuralları hakkında akıl yürütme becerisini değerlendirmektedir (KİM.9.1.2).

Çözüm Analizi:
Güvenlik Kurallarının Mantığı:
• Asit-su kuralı: Ani ısınma ve sıçramayı önler
• Yanıcı madde kuralı: Yangın ve patlamayı önler
• Uyumluluk kontrolü: Tehlikeli reaksiyonları önler
• Koruyucu ekipman: Kişisel güvenliği sağlar

Akıl Yürütme:
• Her kural bilimsel temellere dayanır
• Kazaları önlemeye yöneliktir
• Deneyim ve araştırmalarla geliştirilmiştir
• Kimyasal özelliklerle doğrudan ilgilidir

Güvenlik kuralları kaza önleme amacıyla oluşturulmuştur.
DİĞER SEÇENEKLERİN AÇIKLAMASI:
A Seçeneği: Bu seçenek eksiktir. Bu güvenlik kuralları evde de uygulanmalıdır çünkü kimyasal riskler her yerde aynıdır.

C Seçeneği: Bu seçenek yanlıştır. Bu kurallar can güvenliği için gereklidir ve bilimsel temellere dayanır, gereksiz değildir.

D Seçeneği: Bu seçenek yanlıştır. Bu güvenlik kuralları kimyasal maddelerle çalışan herkes için geçerlidir, sadece öğretmenler için değil.

E Seçeneği: Bu seçenek yanlıştır. Bu kuralların hepsi kimyasal maddelerin özelliklerinden kaynaklanan risklerle doğrudan ilgilidir.
SORU 28 - Orbital Enerjileri (Tahmin)
Aşağıda atom orbitallerinin bağıl enerji bilgileri verilmiştir:

• 1s orbital enerjisi en düşük
• 2s orbital enerjisi 1s'den yüksek
• 2p orbital enerjisi 2s'den yüksek
• 3s orbital enerjisi 2p'den yüksek
Bu bilgilere dayanarak, 11 elektronlu bir atomun elektron dizilimi hakkında aşağıdaki tahminlerden hangisi doğrudur?
A) 1s² 2s² 2p⁶ 2s¹
B) 1s² 2s² 2p⁶ 3s¹
C) 1s² 2s³ 2p⁶
D) 1s² 2p⁶ 3s³ E) 1s¹¹
AYRINTI ÇÖZÜMü:
Doğru Cevap: B

Bu soru orbital enerji bilgilerine dayalı tahmin yapma becerisini değerlendirmektedir (KİM.9.1.4).

Çözüm Analizi:
Elektron Yerleşim Sırası:
• Enerji sırası: 1s < 2s < 2p < 3s
• Elektronlar en düşük enerjili orbitalden başlar

11 Elektron Yerleşimi:
• İlk 2 elektron: 1s² (1s dolu)
• Sonraki 2 elektron: 2s² (2s dolu)
• Sonraki 6 elektron: 2p⁶ (2p dolu)
• Son 1 elektron: 3s¹ (3s'ye geçer)

Sonuç:
1s² 2s² 2p⁶ 3s¹ (Bu sodyum elementidir)

Bu tahmin enerji sıralamasına dayanır.
DİĞER SEÇENEKLERİN AÇIKLAMASI:
A Seçeneği: Bu seçenek yanlıştır. 2s orbitali zaten dolu olduğu için 2s¹ yazılamaz. Ayrıca enerji sıralamasına göre 3s orbitali gelir.

C Seçeneği: Bu seçenek yanlıştır. 2s orbitali maksimum 2 elektron alabilir, 3 elektron alamaz. Bu fizik kurallarına aykırıdır.

D Seçeneği: Bu seçenek yanlıştır. 2s orbitali atlanmış ve 3s orbitali maksimum 2 elektron alabilirken 3 elektron yazılmış.

E Seçeneği: Bu seçenek yanlıştır. 1s orbitali maksimum 2 elektron alabilir, 11 elektron alamaz.
SORU 29 - Periyodik Tabloda Yer Bulma (Genelleme)
Öğrenciler elementlerin periyodik tablodaki yerlerini araştırırken şu genellemeleri yapmışlardır:

• En dış elektron katman numarası = Periyot numarası
• Valans elektron sayısı = Grup numarası (A grupları için)
• Elektron dizilimi periyodik tablodaki yeri belirler
Bu genellemeler kullanılarak 1s² 2s² 2p⁶ 3s² 3p³ elektron dizilimine sahip element hakkında aşağıdaki sonuçlardan hangisi çıkarılabilir?
A) 2. periyot, 5. grup
B) 3. periyot, 15. grup
C) 4. periyot, 3. grup
D) 3. periyot, 3. grup E) 5. periyot, 15. grup
AYRINTI ÇÖZÜMü:
Doğru Cevap: B

Bu soru periyodik tablo kurallarından genelleme yapma becerisini değerlendirmektedir (KİM.9.1.6).

Çözüm Analizi:
Verilen Elektron Dizilimi:
1s² 2s² 2p⁶ 3s² 3p³

Genellemeleri Uygulama:
• En dış katman: 3. katman → 3. periyot
• Valans elektronları: 3s² 3p³ = 5 elektron → 15. grup
• Toplam elektron: 2+2+6+2+3 = 15 (Fosfor elementi)

Sonuç:
• Periyot: 3
• Grup: 15 (5A grubu)
• Element: Fosfor (P)

Bu genellemeler doğru sonuç verir.
DİĞER SEÇENEKLERİN AÇIKLAMASI:
A Seçeneği: Bu seçenek yanlıştır. En dış katman 3. seviye olduğu için periyot numarası 3'tür, 2 değildir.

C Seçeneği: Bu seçenek kısmen doğru ancak eksiktir. Periyot doğru (3) ama grup yanlış. Valans elektron sayısı 5 olduğu için 15. grup olmalı.

D Seçeneği: Bu seçenek kısmen doğru ancak eksiktir. Periyot doğru (3) ama grup yanlış. 5 valans elektron 15. grubu gösterir.

E Seçeneği: Bu seçenek kısmen doğru ancak eksiktir. Grup doğru (15) ama periyot yanlış. En dış katman 3 olduğu için 3. periyot olmalı.
SORU 30 - Periyodik Özellikler: Kapsamlı Analiz (Çözümleme)
Özellik Li Be B C Değişim Yönü
Atom Yarıçapı (pm) 152 112 88 77 Azalır
İyonlaşma E. (kJ/mol) 520 900 800 1086 Genel olarak artar
Elektronegatiflik 1.0 1.5 2.0 2.5 Artar
Bu verilerin çözümlenmesinde periyodik özelliklerin değişimini belirleyen temel faktörler aşağıdakilerden hangisidir?
A) Sadece atom numarası
B) Sadece elektron sayısı
C) Çekirdek yükü artışı ve elektron-elektron etkileşimleri
D) Sadece orbital türü değişimi E) Bu özellikler birbirleriyle ilgisizdir
AYRINTI ÇÖZÜMü:
Doğru Cevap: C

Bu soru periyodik özellikleri kapsamlı şekilde çözümleme becerisini değerlendirmektedir (KİM.9.1.8).

Çözüm Analizi:
Temel Faktörler:
• Çekirdek yükü artışı: Li(+3) → C(+6)
• Elektron sayısı artışı: Aynı katmanda (2. periyot)
• Etkili çekirdek yükü artışı: Abartma etkisi sınırlı

Sonuçlar:
• Atom yarıçapı azalır: Güçlü çekirdek çekimi
• İyonlaşma enerjisi artar: Elektronları çıkarmak zorlaşır
• Elektronegatiflik artar: Elektron çekme yeteneği artar

Çözümleme:
Bu üç özellik de aynı temel faktörlerden etkilenir ve birbiriyle ilişkilidir.
DİĞER SEÇENEKLERİN AÇIKLAMASI:
A Seçeneği: Bu seçenek eksiktir. Atom numarası (çekirdek yükü) önemli ama elektron-elektron etkileşimleri de dikkate alınmalıdır.

B Seçeneği: Bu seçenek eksiktir. Elektron sayısı önemli ama çekirdek yükü ve elektron dağılımı da etkili faktörlerdir.

D Seçeneği: Bu seçenek eksiktir. Orbital türü (2s, 2p) değişimi iyonlaşma enerjisindeki düzensizliği açıklar ama tek faktör değildir.

E Seçeneği: Bu seçenek yanlıştır. Bu özellikler arasında güçlü ilişki vardır ve aynı temel faktörlerden etkilenirler.
9. Sınıf Kimya - Etkileşim Teması (Yeni Yüzyıl Maarif Modeli Soruları)

9. SINIF KİMYA - ETKİLEŞİM TEMASI
YENİ YÜZYIL MAAİF MODELİ SORULARI

SORU 1 - Günlük Hayatta Kimya (Açık Uçlu)
Anneniz size pazardan aldığı limonların çok ekşi olduğunu, bunları temizlikte kullanabileceğinizi söylüyor. Ayrıca limonun demir paslarını temizlediğini de belirtiyor.
a) Limonun ekşi olmasının kimyasal nedeni nedir? Açıklayınız.

b) Limonun demir paslarını temizleme mekanizmasını kimyasal açıdan değerlendirerek açıklayınız.

c) Günlük hayatta kimya biliminin benzer 3 katkısını örnek vererek açıklayınız.
Cevabınızı buraya yazınız...
ÖRNEK CEVAP VE DEĞERLENDİRME:
a) Limonun Ekşi Olması (3 puan):
• Limon sitrik asit (C₆H₈O₇) içerir
• Asitler suda H⁺ iyonu vererek ekşi tat oluşturur
• pH değeri 7'den küçüktür (asidik)

b) Pas Temizleme Mekanizması (4 puan):
• Demir pası Fe₂O₃ (demir oksit) bileşiğidir
• Sitrik asit, demir oksit ile reaksiyon verir
• Çözünür demir bileşikleri oluşur ve pas temizlenir
• Asit-baz reaksiyonu örneğidir

c) Kimya Biliminin Katkıları (3 puan):
• Sabun yapımı: Yağların bazlarla sabunlaşması
• Yemek pişirme: Maillard reaksiyonu ile lezzet oluşumu
• İlaçlar: Kimyasal bileşiklerin hastalıkları tedavi etmesi
SORU 2 - Kimyasal Güvenlik (Problem Çözme)
Evde temizlik yaparken kardeşiniz çamaşır suyu (NaClO) ile tuvalet temizleyici (HCl) asidini karıştırmış ve ortamda keskin bir gaz kokusu oluşmuştur. Kardeşiniz öksürmeye başlamıştır.
Düşünme Haritası:
Durum Analizi → Problem Tanımlama → Çözüm Önerileri → Önleme Yolları
1. Bu durumda hangi kimyasal problem oluşmuştur? Kimyasal reaksiyonu yazarak açıklayınız.

2. Acil olarak hangi müdahaleleri yaparsınız? Sırasıyla listeyiniz.

3. Gelecekte bu durumun tekrar yaşanmaması için hangi önlemleri alırsınız?
Çözümünüzü buraya yazınız...
ÖRNEK ÇÖZÜM VE DEĞERLENDİRME:
1. Problem Analizi (3 puan):
• NaClO + HCl → NaCl + H₂O + Cl₂
• Klor gazı (Cl₂) oluşmuştur
• Klor gazı çok zehirli ve solunumu zararlıdır

2. Acil Müdahale (4 puan):
• Derhal ortamı terk etmek
• Temiz hava alan açık alana çıkmak
• Ortamı havalandırmak (pencere, kapı açmak)
• Gerekirse tıbbi yardım aramak

3. Önleme Yolları (3 puan):
• Kimyasal ürünleri asla karıştırmamak
• Ürün etiketlerini okumak
• Temizlik ürünlerini ayrı ayrı kullanmak
• Güvenlik kurallarını öğrenmek
SORU 3 - Kimyanın Alt Disiplinleri (Eşleştirme)
ALAN ÇALIŞMA KONUSU GÜNLÜK HAYAT ÖRNEĞİ
A) Organik Kimya 1) Maddelerin analizi I) Plastik üretimi
B) Anorganik Kimya 2) Karbon bileşikleri II) Su kalitesi testi
C) Analitik Kimya 3) Metal ve tuz bileşikleri III) Cam üretimi
D) Fiziksel Kimya 4) Reaksiyon hızları IV) Sabun köpürme hızı
Doğru eşleştirmeleri yapınız:
A - (...) - (...)
B - (...) - (...)
C - (...) - (...)
D - (...) - (...)

Seçiminizi gerekçeleriyle açıklayınız.
Eşleştirmelerinizi ve gerekçelerinizi yazınız...
DOĞRU EŞLEŞTİRME VE AÇIKLAMA:
Doğru Eşleştirmeler:
• A - 2 - I (Organik Kimya - Karbon bileşikleri - Plastik)
• B - 3 - III (Anorganik Kimya - Metal/tuz bileşikleri - Cam)
• C - 1 - II (Analitik Kimya - Madde analizi - Su testi)
• D - 4 - IV (Fiziksel Kimya - Reaksiyon hızları - Köpürme hızı)

Gerekçeler:
• Plastikler karbon temelli polimerlerdir (organik)
• Cam silisyum ve metal oksitlerden yapılır (anorganik)
• Su testleri madde miktarı belirlenmesidir (analitik)
• Köpürme hızı fiziksel bir süreçtir (fiziksel kimya)
SORU 4 - Atom Teorileri (Zaman Çizelgesi)
Aşağıdaki boş zaman çizelgesini atom teorilerinin gelişimi ile doldurunuz:

YIL BİLİM İNSANI KEŞİF/MODEL ÖNCEKİ MODELDEKİ EKSİKLİK
1803 ............ ............ ............
1897 ............ ............ ............
1911 ............ ............ ............
1913 ............ ............ ............

Bu gelişim süreci bilimsel bilginin hangi özelliğini göstermektedir? Açıklayınız.
Zaman çizelgesini doldurunuz ve soruyu cevaplayınız...
DOĞRU ZAMAN ÇİZELGESİ VE AÇIKLAMA:
YIL BİLİM İNSANI KEŞİF/MODEL ÖNCEKİ EKSİKLİK
1803 Dalton Atom bölünmez Atom kavramı yoktu
1897 Thomson Elektron keşfi Atom bölünmez sanılıyordu
1911 Rutherford Çekirdek modeli Atom yapısı bilinmiyordu
1913 Bohr Enerji seviyeleri Elektron yerleri belirsizdi

Bilimsel Bilginin Özelliği:
Bu süreç bilimsel bilginin sürekli geliştiğini ve değişebildiğini gösterir. Yeni keşifler önceki bilgileri reddeder değil, geliştirir ve daha ayrıntılı hale getirir.
SORU 5 - Orbital Enerjileri (Tahmin)
Aşağıda atom orbitallerinin enerji seviyeleri şematik olarak gösterilmiştir:

4s ________
3p ________ ________ ________
3s ________
2p ________ ________ ________
2s ________
1s ________
a) Bu enerji sıralamasına dayalı olarak, elektronların hangi orbital türünden başlayarak yerleşeceğini tahmin ediniz.

b) 16 elektronlu bir atomun elektron dizilimini bu enerji sıralamasına göre yazınız.

c) Tahmininizin doğruluğunu hangi bilimsel ilke ile desteklersiniz?
Tahminlerinizi ve açıklamalarınızı yazınız...
ÖRNEK TAHMIN VE AÇIKLAMA:
a) Elektron Yerleşim Tahmini (2 puan):
• Elektronlar en düşük enerjili orbitalden başlayarak yerleşir
• Sıralama: 1s → 2s → 2p → 3s → 3p → 4s

b) 16 Elektronlu Atom (4 puan):
• 1s² 2s² 2p⁶ 3s² 3p⁴
• (Bu kükürt (S) elementidir)

c) Bilimsel İlke (4 puan):
• Aufbau İlkesi: Elektronlar en düşük enerjili orbitallerden başlayarak yerleşir
• Enerji minimizasyonu: Sistemler en kararlı (düşük enerjili) duruma ulaşmaya çalışır
• Bu tahmin deneysel verilerle doğrulanmıştır
SORU 6 - Elektron Dizilimi (Örüntü Bulma)
Aşağıdaki elementlerin elektron dizilimlerini inceleyerek soruları cevaplayınız:

Element Z Elektron Dizilimi
A 3 1s² 2s¹
B 11 1s² 2s² 2p⁶ 3s¹
C 19 1s² 2s² 2p⁶ 3s² 3p⁶ 4s¹

1. Bu elementlerin elektron dizilimlerinde hangi örüntüyü görüyorsunuz?
2. Bu örüntüden hangi genel kuralı çıkarabilirsiniz?
3. Bu kurala göre Z=37 olan elementin elektron dizilimini tahmin ediniz.
Örüntü analizinizi ve tahminlerinizi yazınız...
ÖRÜNTÜ ANALİZİ VE GENELLEME:
1. Gözlenen Örüntü (3 puan):
• Üç elementte de en dış katmanda 1 elektron var
• En dış orbital s orbitalidir (s¹)
• İç katmanlar tam dolu

2. Genel Kural (4 puan):
• Bu elementler aynı gruba (1. grup) aittir
• Aynı gruptaki elementlerin valans elektron sayısı aynıdır
• En dış katmandaki elektron düzenlenişi benzerdir
• Periyot değiştikçe katman sayısı artar

3. Z=37 Tahmini (3 puan):
• 1s² 2s² 2p⁶ 3s² 3p⁶ 4s² 3d¹⁰ 4p⁶ 5s¹
• (Bu rubidyum (Rb) elementidir)
• Aynı örüntüyü takip eder (en dış katmanda s¹)
SORU 7 - Periyodik Tabloda Yer Bulma (Akıl Yürütme)
X elementi: 1s² 2s² 2p⁶ 3s² 3p⁴
Y elementi: 1s² 2s² 2p⁶ 3s² 3p⁵
Z elementi: 1s² 2s² 2p⁶ 3s² 3p⁶
Akıl Yürütme Adımları:
1. Elektron dizilimini analiz et
2. Periyot ve grup belirle
3. Element özelliklerini tahmin et
4. Sonuçları karşılaştır
Bu akıl yürütme adımlarını takip ederek:

a) Her elementin periyodik tablodaki yerini (periyot ve grup) belirleyiniz.
b) Bu elementlerin kimyasal davranışları nasıl farklı olur? Tahmin ediniz.
c) Hangi element en kararlı electron dizilimine sahiptir? Gerekçelendiriniz.
Akıl yürütme sürecinizi ve sonuçlarınızı yazınız...
AKIL YÜRÜTME SÜRECİ VE SONUÇLAR:
a) Periyodik Tablo Konumları (6 puan):
• X elementi: 3. periyot, 16. grup (6A) - 6 valans elektron
• Y elementi: 3. periyot, 17. grup (7A) - 7 valans elektron
• Z elementi: 3. periyot, 18. grup (8A) - 8 valans elektron

b) Kimyasal Davranış Tahminleri (6 puan):
• X (Kükürt): 2 elektron alarak S²⁻ iyonu oluşturur
• Y (Klor): 1 elektron alarak Cl⁻ iyonu oluşturur
• Z (Argon): Elektron almaz/vermez, kimyasal olarak inert

c) En Kararlı Dizilim (3 puan):
• Z elementi (Argon) en kararlıdır
• Çünkü tam dolu elektron katmanına sahiptir
• Soy gaz elektron dizilimi en kararlı durumdur
SORU 8 - İyon Oluşumu (Genelleme)
Aşağıdaki elementlerin iyon oluşumlarını analiz ederek genelleme yapınız:

Element Elektron Dizilimi İyon İyon Elektron Dizilimi
Na 1s² 2s² 2p⁶ 3s¹ Na⁺ 1s² 2s² 2p⁶
Mg 1s² 2s² 2p⁶ 3s² Mg²⁺ 1s² 2s² 2p⁶
F 1s² 2s² 2p⁵ F⁻ 1s² 2s² 2p⁶
O 1s² 2s² 2p⁴ O²⁻ 1s² 2s² 2p⁶

1. Bu iyon oluşumlarında hangi ortak örüntüyü görüyorsunuz?
2. Bu örüntüden hangi genel kuralı çıkarabilirsiniz?
3. Bu kurala göre Al (Z=13) ve S (Z=16) elementlerinin hangi iyonları oluşturacağını tahmin ediniz.
Analizinizi ve genellemenizi yazınız...
İYON OLUŞUMU ANALİZİ VE GENELLEME:
1. Ortak Örüntü (3 puan):
• İyonların elektron dizilimleri aynı: 1s² 2s² 2p⁶
• Bu, neon (Ne) soy gazının elektron dizilimidir
• İyonlar izoelektroniktir (aynı elektron sayısı)

2. Genel Kural (4 puan):
• Elementler en yakın soy gaz elektron dizilimine ulaşmaya çalışır
• Metal elementler elektron vererek pozitif iyon oluşturur
• Ametal elementler elektron alarak negatif iyon oluşturur
• Bu şekilde en kararlı elektron dizilimine ulaşırlar

3. Tahminler (3 puan):
• Al (1s² 2s² 2p⁶ 3s² 3p¹) → Al³⁺ (1s² 2s² 2p⁶)
• S (1s² 2s² 2p⁶ 3s² 3p⁴) → S²⁻ (1s² 2s² 2p⁶ 3s² 3p⁶)
SORU 9 - Periyodik Özellikler: Atom Yarıçapı (Veri Analizi)
Aşağıdaki verileri analiz ederek soruları cevaplayınız:

2. Periyot Elementleri
Element Li Be B C
Atom Yarıçapı (pm) 152 112 88 77
Proton Sayısı 3 4 5 6

1. Bu verilerde nasıl bir değişim görüyorsunuz?
2. Bu değişimin nedenlerini çözümleyiniz.
3. Bu eğilime göre N ve O elementlerinin atom yarıçapları nasıl olur?
Veri analizinizi ve çözümlemenizi yazınız...
VERİ ANALİZİ VE ÇÖZÜMLEME:
1. Gözlenen Değişim (2 puan):
• Atom yarıçapı Li'den C'ye doğru azalmaktadır
• Proton sayısı düzenli olarak artmaktadır
• Ters orantılı bir ilişki vardır

2. Değişimin Nedenleri (5 puan):
• Proton sayısı arttıkça çekirdek yükü artar
• Elektron sayısı da artar ama aynı katmanda (2. periyot)
• Etkili çekirdek yükü artar
• Elektronlar çekirdeğe daha güçlü çekilir
• Sonuçta atom yarıçapı azalır

3. Tahmin (3 puan):
• N: ~70 pm (C'den küçük)
• O: ~66 pm (N'den küçük)
• Aynı azalma eğilimi devam eder
SORU 10 - İyonlaşma Enerjisi (Değişim Analizi)
Aşağıdaki grafikte 3. periyot elementlerinin 1. iyonlaşma enerjileri verilmiştir:

Na: 496 → Mg: 738 → Al: 578 → Si: 786 → P: 1012 → S: 1000 → Cl: 1251 kJ/mol
1. Bu değişimde genel eğilim nedir?
2. Mg→Al ve P→S geçişlerinde neden düşüş vardır?
3. Bu düzensizlikleri hangi faktörlerle açıklayabilirsiniz?
4. Bu verilere dayanarak elementlerin elektron verme eğilimlerini karşılaştırınız.
Analizinizi ve açıklamalarınızı yazınız...
İYONLAŞMA ENERJİSİ ANALİZİ:
1. Genel Eğilim (2 puan):
• Na'dan Cl'ye doğru genel olarak artış
• Küçük düzensizlikler var (Mg→Al, P→S)

2. Düşüş Nedenleri (4 puan):
• Mg→Al: Elektron 3s'den 3p'ye geçer (daha yüksek enerji)
• P→S: P'de 3p orbitalleri yarı dolu (kararlı), S'de eşleşme başlar

3. Açıklayıcı Faktörler (4 puan):
• Orbital türü değişimi (s→p)
• Elektron-elektron itme etkisi
• Yarı dolu orbital kararlılığı
• Etkili çekirdek yükü değişimi

4. Elektron Verme Eğilimleri (5 puan):
• Na en kolay elektron verir (en düşük İE)
• Cl en zor elektron verir (en yüksek İE)
• Metal karakter: Na > Mg > Al
• Ametal karakter: Cl > S > P > Si
SORU 11 - Günlük Hayat Kimyası (Araştırma Projesi)
PROJE GÖREVI: Mutfağınızda bulunan 5 farklı maddenin kimyasal özelliklerini araştırınız.

Araştırma Planınız:
1. Seçtiğiniz maddelerin kimyasal formüllerini bulunuz
2. Bu maddelerin günlük hayattaki kullanım amaçlarını belirleyiniz
3. Kimyasal özelliklerinin kullanım amaçlarıyla ilişkisini açıklayınız
4. Bu maddelerin güvenli kullanım kurallarını araştırınız
5. Bulgularınızı özetleyiniz

Örnek Format:
Madde Kimyasal Formül Kullanım Amacı Kimyasal Özellik Güvenlik
Sirke CH₃COOH Temizlik Asidik Göze temas ettirme
... ... ... ... ...
Araştırma sonuçlarınızı buraya yazınız...
ÖRNEK ARAŞTIRMA SONUÇLARI:
Madde Formül Kullanım Kimyasal Özellik Güvenlik
Tuz NaCl Tatlandırma İyonik bileşik Fazla tüketmeme
Şeker C₁₂H₂₂O₁₁ Enerji Organik bileşik Ölçülü kullanım
Kabartma Tozu NaHCO₃ Kabartan Bazik, gaz çıkarır Kuru saklanmalı
Çamaşır Suyu NaClO Dezenfektan Oksitleyici Asit ile karıştırma
Aspirin C₉H₈O₄ Ağrı kesici Organik asit Doz aşımı tehlikeli

Kimya bilimi bu maddelerin özelliklerini anlamamızı ve güvenli kullanmamızı sağlar.
SORU 12 - Kimyasal Güvenlik (Durum Analizi)
DURUM: Okul laboratuvarında bir kaza yaşanmıştır. Öğrenci HCl asidini cam behere dökerken, asitin bir kısmı eline sıçramış ve yanma hissetmiştir. Aynı zamanda asitten çıkan buharları solmuştur.
Bu duruma ilişkin kapsamlı bir analiz yapınız:

1. DURUM ANALİZİ:
- Hangi kimyasal riskler oluşmuştur?
- Bu risklerin sağlık üzerindeki etkileri nelerdir?

2. ACIL MÜDAHALE PLANI:
- İlk 30 saniyede yapılması gerekenler
- Sonraki 5 dakikada yapılması gerekenler
- Tıbbi müdahale gerekliliği

3. ÖNLEME STRATEJİLERİ:
- Bu kazanın tekrarlanmaması için alınabilecek önlemler
- Laboratuvar güvenlik kuralları
- Koruyucu ekipman önerileri

4. EĞİTİM ÖNERİLERİ:
- Öğrencilere verilmesi gereken güvenlik eğitimi
- Acil durum prosedürleri
Kapsamlı analizinizi buraya yazınız...
KAPSAMLI GÜVENLİK ANALİZİ:
1. DURUM ANALİZİ:
• Kimyasal yanık riski (HCl ciltte korozif etki)
• Solunum yolu tahrişi (HCl buharları)
• Gözlere sıçrama riski (körlük tehlikesi)

2. ACIL MÜDAHALE:
• İlk 30 saniye: Bol suyla yıkamaya başla
• 5 dakika: Sürekli su ile yıkama devam et
• Tıbbi müdahale: Yanık şiddetine göre doktor

3. ÖNLEME:
• Koruyucu eldiven, gözlük kullanımı
• Davlumbaz altında çalışma
• Yavaş ve dikkatli dökme
• Acil duş ve göz yıkama istasyonu

4. EĞİTİM:
• Laboratuvar güvenlik kuralları eğitimi
• Acil müdahale prosedürleri
• Kimyasal etiket okuma
• Risk değerlendirme yöntemleri
SORU 13 - Atom Teorileri (Kavram Haritası)
Aşağıdaki kavram haritasını "Bilimsel Bilginin Değişebilirliği" konusunda doldurunuz:

BİLİMSEL BİLGİNİN DEĞİŞEBİLİRLİĞİ

Örnekler:
1. ........................
2. ........................
3. ........................

Nedenleri:
• ........................
• ........................
• ........................

Sonuçları:
→ ........................
→ ........................
→ ........................

Atom Teorisi Gelişimi:
Dalton → ............ → ............ → ............
(Neden değişti?) ............ → ............ → ............

Bu kavram haritasından çıkardığınız ana sonuç nedir?
Kavram haritanızı doldurunuz ve sonucunuzu yazınız...
ÖRNEK KAVRAM HARİTASI:
BİLİMSEL BİLGİNİN DEĞİŞEBİLİRLİĞİ

Örnekler:
1. Atom teorilerinin gelişimi
2. Periyodik tablonun gelişimi
3. Kimyasal bağ teorilerinin değişimi

Nedenleri:
• Yeni deneysel veriler
• Teknolojik gelişmeler
• Teorik yaklaşımların değişmesi

Sonuçları:
→ Daha doğru açıklamalar
→ Yeni keşiflere yol açma
→ Uygulamada iyileşmeler

Atom Teorisi Gelişimi:
Dalton → Thomson → Rutherford → Bohr
(Elektron keşfi) → (Çekirdek keşfi) → (Enerji seviyeleri)

Ana Sonuç: Bilim dinamik bir süreçtir ve sürekli gelişir.
SORU 14 - Orbital Şekilleri (Çizim ve Açıklama)
1. Aşağıdaki orbital türlerinin şekillerini çiziniz ve özelliklerini açıklayınız:

Orbital Türü Şekil Çizimi Özellikler
s orbitali [Çizim Alanı] ........................
p orbitali [Çizim Alanı] ........................

2. Bu orbital şekillerinin elektron yerleşimine nasıl etki ettiğini açıklayınız.

3. 2p orbitallerinin (px, py, pz) uzaysal yönelimlerini tahmin ediniz ve çiziniz.
Çizimlerinizi ve açıklamalarınızı buraya yapınız...
ORBİTAL ŞEKİLLERİ VE ÖZELLİKLER:
s Orbitali:
• Şekil: Küresel (sphere)
• Çekirdek merkezli simetrik
• Her s alt seviyesinde 1 orbital
• Maksimum 2 elektron

p Orbitali:
• Şekil: Halter şeklinde (dumbbell)
• İki lob birbirinin zıttı
• Her p alt seviyesinde 3 orbital
• Maksimum 6 elektron

Elektron Yerleşimine Etkisi:
• s orbitali çekirdeğe daha yakın
• p orbitalleri farklı yönlerde
• Enerji farklılıkları yerleşim sırasını belirler

2p Orbital Yönelimleri:
• px: x ekseninde
• py: y ekseninde
• pz: z ekseninde
• Birbirine dik üç yön
SORU 15 - Elektron Dizilimi (Karşılaştırma)
Aşağıdaki üç kurala göre karbon atomunun (Z=6) elektron dizilimini yazınız ve karşılaştırınız:

1. Aufbau İlkesi'ne göre:
Elektron dizilimi: ................................
Orbital diyagramı: ................................

2. Hund Kuralı'na göre:
2p orbitallerinin doğru doldurulması: ................................
Yanlış doldurulması: ................................
Hangisi daha kararlı? Neden? ................................

3. Pauli Dışlama İlkesi'ne göre:
Aynı orbitaldeki elektronların spin durumları: ................................

Bu üç kural birlikte uygulandığında karbonun elektron dizilimi nasıl olur?
Bu kuralların her birinin önemi nedir?
Karşılaştırmanızı ve değerlendirmenizi yazınız...
ELEKTRON DİZİLİMİ KURALLARI KARŞILAŞTIRMASI:
1. Aufbau İlkesi:
• Elektron dizilimi: 1s² 2s² 2p²
• En düşük enerjili orbitallerden başlar

2. Hund Kuralı:
• Doğru: 2p → ↑ ↑ ⬜ (ayrı orbitallerde)
• Yanlış: 2p → ↑↓ ⬜ ⬜ (aynı orbitalde)
• Doğru olan daha kararlı (daha az elektron itme)

3. Pauli Dışlama İlkesi:
• Aynı orbitaldeki elektronlar zıt spinli
• ↑↓ şeklinde gösterilir

Birlikte Uygulama:
• C: 1s² 2s² 2p² (↑ ↑ ⬜)
• En kararlı ve doğru dizilim

Kuralların Önemi:
• Aufbau: Enerji minimizasyonu
• Hund: Elektron itme minimizasyonu
• Pauli: Kuantum mekaniği kuralı
SORU 16 - Periyodik Tablo (Harita Çizme)
Aşağıdaki elementlerin elektron dizilimlerini kullanarak periyodik tabloda yerlerini işaretleyiniz:

A: 1s² 2s¹
B: 1s² 2s² 2p⁶ 3s²
C: 1s² 2s² 2p⁶ 3s² 3p⁵
D: 1s² 2s² 2p⁶ 3s² 3p⁶

1.Grup 2.Grup 13.Grup 14.Grup 15.Grup 16.Grup 17.Grup 18.Grup
2.Periyot □ □ □ □ □ □ □ □
3.Periyot □ □ □ □ □ □ □ □
Sorular:
1. Her elementin periyot ve grup numarasını nasıl belirlediniz?
2. Bu elementlerden hangileri metal, hangiler amettaldir?
3. Hangi element en kararlı elektron dizilimine sahiptir?
Harita çizimizi ve cevaplarınızı buraya yazınız...
PERİYODİK TABLO HARİTASI VE ANALİZ:
Element Konumları:
• A (Li): 2. periyot, 1. grup
• B (Mg): 3. periyot, 2. grup
• C (Cl): 3. periyot, 17. grup
• D (Ar): 3. periyot, 18. grup

Belirleme Yöntemi:
• Periyot: En dış katman numarası
• Grup: Valans elektron sayısı

Metal-Ametal Sınıflandırma:
• Metal: A (Li), B (Mg)
• Ametal: C (Cl)
• Soy gaz: D (Ar)

En Kararlı:
• D (Ar) - Tam dolu elektron katmanı
• Soy gaz elektron dizilimi
SORU 17 - İyon Boyutları (Karşılaştırma)
Aşağıdaki atomlar ve iyonları boyut sıralamasına göre diziniz ve gerekçelerini açıklayınız:

Na, Na⁺, Mg, Mg²⁺, F, F⁻

1. ATOM BOYUTLARI (büyükten küçüğe):
(...) > (...) > (...)
Gerekçe: ................................

2. İYON BOYUTLARI (büyükten küçüğe):
(...) > (...) > (...)
Gerekçe: ................................

3. ATOM VE İYON KARŞILAŞTIRMA:
Na ile Na⁺: ................................
F ile F⁻: ................................
Neden? ................................

4. İZOELEKTRONİK İYONLAR:
Na⁺, Mg²⁺, F⁻ iyonlarının elektron sayıları aynı mı?
Boyut sıralaması: (...) > (...) > (...)
Neden? ................................
Karşılaştırmalarınızı ve açıklamalarınızı yazınız...
İYON BOYUTU KARŞILAŞTIRMASI:
1. Atom Boyutları:
Na > Mg > F
Gerekçe: Aynı periyotta soldan sağa çekirdek yükü artar, boyut azalır

2. İyon Boyutları:
F⁻ > Na⁺ > Mg²⁺
Gerekçe: Çekirdek yükü artıkça elektron çekimi artar

3. Atom-İyon Karşılaştırma:
• Na > Na⁺: Elektron kaybı boyutu küçültür
• F⁻ > F: Elektron kazanımı boyutu büyütür

4. İzoelektronik İyonlar:
• Elektron sayıları aynı (10 elektron)
• F⁻ > Na⁺ > Mg²⁺
• Çekirdek yükü: F(+9) < Na(+11) < Mg(+12)
• Çekirdek yükü artıkça boyut azalır
SORU 18 - Elektronegatiflik (Grafik Analizi)
Aşağıdaki elektronegatiflik değerlerini kullanarak bir grafik çiziniz:

Element Li Be B C N O F
Elektronegatiflik 1.0 1.5 2.0 2.5 3.0 3.5 4.0

Grafik Çizim Alanı:
[Y ekseni: Elektronegatiflik (0-4.5)]
[X ekseni: Elementler (Li'den F'ye)]

Grafik Analizi:
1. Grafikten hangi eğilimi görüyorsunuz?
2. Bu eğilimin nedenleri nelerdir?
3. Bu verilere göre Na ve Cl'un elektronegatiflik değerlerini tahmin ediniz.
4. Elektronegatiflik farkının kimyasal bağ türüne etkisini açıklayınız.
Grafiğinizi çiziniz ve analizinizi yazınız...
ELEKTRONEGATİFLİK GRAFİK ANALİZİ:
1. Gözlenen Eğilim:
• Li'den F'ye doğru düzenli artış
• Lineer bir ilişki
• En yüksek değer F'de (4.0)

2. Eğilimin Nedenleri:
• Çekirdek yükü artıyor
• Atom yarıçapı azalıyor
• Elektron çekme gücü artıyor

3. Tahminler:
• Na: ~0.9 (Li'den düşük)
• Cl: ~3.0 (F'den düşük)

4. Bağ Türüne Etkisi:
• Fark < 0.5: Kovalent bağ
• 0.5 < Fark < 1.7: Polar kovalent
• Fark > 1.7: İyonik bağ
• Na-Cl: İyonik (fark ~2.1)
SORU 19 - Kapsamlı Problem (Senaryo Analizi)
SENARYO: Yeni keşfedilen X elementi hakkında şu bilgiler elde edilmiştir:
• Elektron dizilimi: 1s² 2s² 2p⁶ 3s² 3p⁶ 4s¹
• Su ile şiddetli reaksiyon vererek H₂ gazı çıkarır
• Alev testinde mor renk verir
• +1 yüklü iyon oluşturur
Bu bilgileri analiz ederek aşağıdaki soruları cevaplayınız:

A) ELEMENTİN ÖZELLİKLERİ:
1. X elementinin atom numarası nedir?
2. Periyodik tablodaki yeri (periyot, grup)?
3. Element türü (metal/ametal/metalloid)?

B) KİMYASAL DAVRANIŞI:
1. Su ile reaksiyonunu denklemle yazınız
2. Neden +1 yüklü iyon oluşturur?
3. Hangi soy gaz elektron dizilimine ulaşır?

C) BENZER ELEMENTLER:
1. Aynı gruptaki diğer elementleri listeleyin
2. Bu elementlerle benzer özelliklerini açıklayın
3. Periyodik özelliklerdeki yerini analiz edin

D) GÜNLÜK HAYAT BAĞLANTI:
1. Bu tür elementlerin günlük hayattaki kullanımları
2. Güvenlik önlemleri
3. Kimya biliminin bu elementi anlamaya katkısı
Kapsamlı analizinizi buraya yazınız...
KAPSAMLI ELEMENT ANALİZİ:
A) Element Özellikleri:
1. Atom numarası: 19 (Potasyum, K)
2. 4. periyot, 1. grup (Alkali metal)
3. Metal (aktif metal)

B) Kimyasal Davranış:
1. 2K + 2H₂O → 2KOH + H₂
2. Valans elektronunu (4s¹) vererek kararlı hale gelir
3. Argon (Ar) elektron dizilimine ulaşır

C) Benzer Elementler:
1. Li, Na, K, Rb, Cs (Alkali metaller)
2. Su ile reaksiyon, +1 iyon oluşturma
3. Reaktivite periyot aşağı artır

D) Günlük Hayat:
1. Gübreler, sabun, ilaç sanayii
2. Su ile temasından kaçınma
3. Kimya bu elementin özelliklerini anlamamızı sağlar
SORU 20 - Deney Tasarımı (Güvenlik Odaklı)
GÖREV: "Asit-Metal Reaksiyonu" deneyini güvenli şekilde tasarlayınız.

Deney Amacı: Çinko (Zn) ile hidroklorik asit (HCl) reaksiyonunu gözlemlemek
Beklenen Reaksiyon: Zn + 2HCl → ZnCl₂ + H₂

DENEY TASARIM PLANINI HAZIRLAYIN:

1. MALZEME LİSTESİ:
• Kimyasal maddeler: .............................
• Cam malzemeler: .............................
• Güvenlik ekipmanları: .............................

2. GÜVENLİK ÖNLEMLERİ:
• Deney öncesi: .............................
• Deney sırası: .............................
• Deney sonrası: .............................

3. DENEY BASAMAKLARI:
1. .............................
2. .............................
3. .............................
4. .............................

4. RİSK DEĞERLENDİRMESİ:
• Olası tehlikeler: .............................
• Önleme yöntemleri: .............................
• Acil durum müdahalesi: .............................

5. ATIK YÖNETİMİ:
• Kimyasal atıklar: .............................
• Cam malzemeler: .............................
• Temizlik: .............................
Deney tasarımınızı buraya yazınız...
GÜVENLİ DENEY TASARIMI:
1. Malzeme Listesi:
• Seyreltik HCl, Zn granülleri
• Deney tüpü, deney tüpü desteği
• Gözlük, eldiven, önlük

2. Güvenlik Önlemleri:
• Önce: Koruyucu ekipman giyinme
• Sırasında: Davlumbaz altında çalışma
• Sonrası: Temizlik ve havalandırma

3. Deney Basamakları:
1. Deney tüpüne Zn granülü koyma
2. Yavaşça seyreltik HCl ekleme
3. Gaz çıkışını gözlemleme
4. Sonuçları kaydetme

4. Risk Değerlendirmesi:
• Asit sıçraması, H₂ gazı birikim
• Seyreltik asit, iyi havalandırma
• Su ile yıkama, ortamı terk etme

5. Atık Yönetimi:
• Nötralizasyon sonrası lavaboya
• Cam atık kabına
• Deterjanla temizlik
SORU 21 - Günlük Hayat Gözlemi (KİM.9.1.1)
Evde bir hafta boyunca kimyasal değişim gözlemleyin ve kaydedin:

Gün Gözlenen Olay Kimyasal/Fiziksel Açıklama
1 .................. .................. ..................
2 .................. .................. ..................
3 .................. .................. ..................

Bu gözlemlerden kimya biliminin günlük hayata katkısı hakkında ne çıkarıyorsunuz?
Gözlem kayıtlarınızı ve çıkarımınızı yazınız...
SORU 22 - Güvenlik Kontrol Listesi (KİM.9.1.2)
Evinizdeki kimyasal maddelerin güvenlik kontrolünü yapınız:

□ Temizlik ürünleri çocukların ulaşamayacağı yerde
□ İlaçlar uygun sıcaklıkta saklanıyor
□ Son kullanma tarihleri kontrol ediliyor
□ Etiketler okunabiliyor
□ Uyumsuz maddeler ayrı tutuluyor
□ Havalandırma yeterli

Güvenlik Puanınız: ___/6

Sorular:
1. Hangi konularda eksiklik tespit ettiniz?
2. Bu eksiklikleri gidermek için neler yapabilirsiniz?
3. Ailenizdeki diğer bireylere hangi önerilerde bulunursunuz?
Kontrol sonuçlarınızı ve önerilerinizi yazınız...
SORU 23 - Bilim İnsanı Röportajı (KİM.9.1.3)
Dalton ile hayali bir röportaj yapınız:

Siz: Atom teorinizi geliştirirken hangi gözlemlerden yararlandınız?
Dalton: ..........................................

Siz: Teorinizin hangi kısımları sonradan değişti?
Dalton: ..........................................

Siz: Bilimsel bilginin değişmesi sizi üzer mi?
Dalton: ..........................................

Siz: Gelecekteki bilim insanlarına tavsiyeniz nedir?
Dalton: ..........................................

Bu röportajdan bilimsel bilginin doğası hakkında ne anlıyorsunuz?
Röportajınızı ve sonuç değerlendirmenizi yazınız...
SORU 24 - Orbital Enerjisi Tahmin Oyunu (KİM.9.1.4)
Aşağıdaki orbital türlerini enerji sırasına göre diziniz:

3d, 4s, 3p, 5s, 4p, 3s, 4d, 2p

Tahmininiz:
En düşük enerji: (...) < (...) < (...) < (...) < (...) < (...) < (...) < (...) En yüksek enerji

Şimdi bu sıralamaya göre 25 elektronlu bir atomun elektron dizilimini yazınız:
........................................

Bu atom hangi elementtir ve periyodik tablodaki yeri neresidir?
Element: ..................
Periyot: .................. Grup: ..................

Tahmininizin doğruluğunu hangi bilimsel veri ile kontrol edebilirsiniz?
Tahminlerinizi ve doğrulama yönteminizi yazınız...
SORU 25 - Elektron Dizilimi Bulmaca (KİM.9.1.5)
Aşağıdaki ipuçlarını kullanarak gizli elementi bulunuz:

İpuçları:
• 3. periyotta yer alıyor
• 3p orbitallerinde 3 elektronu var
• Yarı dolu p orbitali nedeniyle ekstra kararlı
• +3 ve -3 yüklü iyonlar oluşturabiliyor

Çözüm Adımları:
1. Elektron dizilimini yazınız: ..............................
2. Atom numarasını bulunuz: ..............................
3. Element adını söyleyiniz: ..............................
4. Periyodik tablodaki grubunu belirleyiniz: ..............................

Bu elementin elektron dizilimindeki örüntü nedir?
Benzer örüntüye sahip başka elementler var mı?
Bulmaca çözümünüzü ve analizinizi yazınız...
SORU 26-30 - Hızlı Değerlendirme Soruları
26. (KİM.9.1.6) Elektron dizilimi 1s² 2s² 2p⁶ 3s² 3p² olan elementin periyodik tablodaki yerini belirleyiniz ve gerekçe gösteriniz.

27. (KİM.9.1.7) Na⁺ ve F⁻ iyonlarının elektron sayılarını karşılaştırınız. Bu iyonlar neden bu şekilde oluşur?

28. (KİM.9.1.8) Li, Na, K elementlerinin atom yarıçapları neden aşağı doğru artar? Açıklayınız.

29. (KİM.9.1.8) F, Cl, Br elementlerinin elektronegatiflik değerleri neden aşağı doğru azalır?

30. (Genel) Kimya biliminin günlük hayata 5 önemli katkısını listeleyin ve her birini kısaca açıklayın.
Hızlı cevaplarınızı buraya yazınız...
HIZLI CEVAPLAR:
26. Si (Silisyum) - 3. periyot, 14. grup (4 valans elektron)
27. Her ikisi de 10 elektron (izoelektronik), soy gaz kararlılığı için
28. Elektron katman sayısı artar → uzaklık artar → yarıçap artar
29. Atom yarıçapı artar → çekirdek çekimi azalır → elektronegatiflik azalır
30. İlaç üretimi, temizlik, gıda koruma, enerji üretimi, malzeme geliştirme
9. Sınıf Kimya - Etkileşim Teması (Yeni Yüzyıl Maarif Modeli Çalışma Yaprakları)

9. SINIF KİMYA - ETKİLEŞİM TEMASI
YENİ YÜZYIL MAAİF MODELİ ÇALIŞMA YAPRAKLARI

GÜNLÜK HAYAT KEŞİF YAPRAĞI
ÇALIŞMA YAPRAĞI 1 - Mutfağımda Kimya Laboratuvarı
🎯 ÖĞRENME HEDEFLERİ (KİM.9.1.1):
• Günlük hayattaki kimyasal olayları gözlemler ve tanımlar
• Fiziksel ve kimyasal değişimleri ayırt eder
• Kimya biliminin yaşamdaki katkılarını örneklendirir
📋 YÖNERGELER:
1. Evinizdeki mutfağı bir laboratuvar gibi düşünün
2. Aşağıdaki tabloyu doldurun
3. Her gözlemi açıklayın
4. Sonuçları arkadaşlarınızla karşılaştırın
🔍 GÖZLEM TABLOSU:
Malzeme/Olay Gözlem Kimyasal/Fiziksel Açıklama
Yumurta pişirme
Şeker eritmesi
Elma kararması
Sirke + kabartma tozu
💭 DÜŞÜNME SORULARI:

1. Hangi olayların kimyasal reaksiyon olduğunu nasıl anladınız?

2. Mutfakta kimya biliminin 3 önemli katkısını yazınız:

💻 DİJİTAL BAĞLANTI: QR kod ile mutfak kimyası videosunu izleyin
QR KOD
Video
🧠 21. YÜZYIL BECERİLERİ:
• Gözlem: Detaylı ve sistemli gözlem yapma
• Analiz: Sebep-sonuç ilişkisi kurma
• Sentez: Bilgileri birleştirerek yeni çıkarım yapma
📊 BAŞARI ÖLÇÜTLERİ:
✓ En az 3 kimyasal olay tanımlar (3 puan)
✓ Fiziksel/kimyasal ayrımını doğru yapar (2 puan)
✓ Bilimsel açıklama yapar (3 puan)
✓ Yaratıcı örnekler verir (2 puan)
GÜVENLİK ANALİZ YAPRAĞI
ÇALIŞMA YAPRAĞI 2 - Kimyasal Güvenlik Dedektifi
🎯 ÖĞRENME HEDEFLERİ (KİM.9.1.2):
• Kimyasal güvenlik risklerini analiz eder
• Problem çözme stratejileri geliştirir
• Acil durum eylem planları oluşturur
🚨 KAZA SENARYOSU:
Ahmet, evde temizlik yaparken çamaşır suyu (NaClO) ile tuvalet temizleyici (HCl) karıştırmış. Ortamda keskin kokulu gaz çıkmış ve Ahmet öksürmeye başlamış.
🔍 DURUM ANALİZİ:

1. Bu durumda hangi kimyasal problem oluşmuştur?

Reaksiyon: NaClO + HCl → _____ + _____ + _____

Oluşan Gaz: _______________

Tehlike Düzeyi: _______________

2. Acil müdahale planınızı oluşturun:

Süre Yapılacak İşlem Öncelik Sırası
İlk 30 saniye
1-5 dakika
5-15 dakika
🛡️ ÖNLEME STRATEJİLERİ:

3. Bu kazanın tekrar yaşanmaması için 5 önlem yazınız:

1. ________________________________
2. ________________________________
3. ________________________________
4. ________________________________
5. ________________________________
👥 GRUP ÇALIŞMASI: Bu senaryoyu arkadaşlarınızla rol yaparak canlandırın
💻 ARAŞTIRMA GÖREVİ: QR kod ile kimyasal güvenlik videosunu izleyin
QR KOD
Güvenlik
📊 DEĞERLENDİRME RUBRİĞİ:
Mükemmel (4): Tüm riskleri analiz eder, etkili çözüm önerir
İyi (3): Riskleri tanır, uygun çözüm geliştirir
Geliştirilmeli (2): Kısmen doğru analiz, eksik çözüm
Yetersiz (1): Risk analizi eksik, çözüm uygun değil
KARİYER KEŞİF YAPRAĞI
ÇALIŞMA YAPRAĞI 3 - Kimya Meslekleri Haritası
🎯 ÖĞRENME HEDEFLERİ:
• Kimya alanındaki meslek seçeneklerini keşfeder
• Kimyanın alt disiplinlerini meslek alanlarıyla ilişkilendirir
• Geleceğe yönelik kariyer planlaması yapar
🔬 KİMYA MESLEK HARİTASI:
Alt Disiplin Meslek Alanı Çalışma Konusu İlgi Puanın (1-5)
Organik Kimya
Anorganik Kimya
Analitik Kimya
Fiziksel Kimya
Biyokimya
🎯 KARİYER ODAK NOKTAM:

1. En çok ilginizi çeken meslek alanı hangisidir? Neden?

2. Bu meslek için hangi becerileri geliştirmelisiniz?

Teknik Beceriler: ________________________

Sosyal Beceriler: ________________________

Kişisel Özellikler: ________________________
📋 RÖPORTAJ PLANI:

3. Seçtiğiniz meslek sahibi ile röportaj için 5 soru hazırlayın:

1. ________________________________
2. ________________________________
3. ________________________________
4. ________________________________
5. ________________________________
💻 ARAŞTIRMA GÖREVİ: LinkedIn'de kimya meslek sahiplerini araştırın
🧠 GELECEĞİ PLANLAMA BECERİSİ:
• Öz farkındalık: İlgi ve yeteneklerini tanıma
• Araştırma: Mesleki bilgi toplama
• Planlama: Hedef belirleme ve yol haritası çizme
BİLİM TARİHİ YAPRAĞI
ÇALIŞMA YAPRAĞI 4 - Atom Teorileri Zaman Yolculuğu
🎯 ÖĞRENME HEDEFLERİ (KİM.9.1.3):
• Bilimsel bilginin değişebilir doğasını anlar
• Atom teorilerinin gelişim sürecini analiz eder
• Bilim insanlarının katkılarını değerlendirir
⏰ ZAMAN ÇİZELGESİ:
Yıl Bilim İnsanı Keşif/Model Önceki Modelin Eksikliği Yenilik
1803
1897
1911
1913
💭 BİLİMSEL DÜŞÜNCE ANALİZİ:

1. Bu gelişim süreci bilimsel bilginin hangi özelliğini gösterir?

2. Hangisinin katkısının en büyük olduğunu düşünüyorsunuz? Gerekçenizle açıklayın:

🔮 GELECEK TAHMİNİ:

3. 2050 yılında atom hakkında hangi yeni bilgilerin keşfedileceğini tahmin edin:

👥 ROL YAPMA: Bu bilim insanlarından birini seçin ve onun yerine geçerek keşfini anlatın
💻 ZAMAN MAKİNESİ: QR kod ile interaktif bilim tarihi uygulamasını açın
QR KOD
Tarih
🧠 TARİHSEL DÜŞÜNME:
• Kronoloji: Olayları zaman sırasına koyma
• Sebep-Sonuç: Bilimsel gelişmelerin nedenlerini anlama
• Değişim: Bilimsel paradigma değişimlerini fark etme
ORBİTAL TASARIM YAPRAĞI
ÇALIŞMA YAPRAĞI 5 - Elektron Evleri Mimarı
🎯 ÖĞRENME HEDEFLERİ (KİM.9.1.4):
• Orbital enerji seviyelerini sıralar
• Elektron yerleşim kurallarını tahmin eder
• Orbital şekillerini görselleştirir
🏠 ELEKTRON EVİ TASARIMI:

Atomu bir apartman olarak düşünün. Her kat bir enerji seviyesi, her daire bir orbitaldir.

4. KAT (n=4)
4s: [ ]     4p: [ ] [ ] [ ]

3. KAT (n=3)
3s: [ ]     3p: [ ] [ ] [ ]     3d: [ ] [ ] [ ] [ ] [ ]

2. KAT (n=2)
2s: [ ]     2p: [ ] [ ] [ ]

1. KAT (n=1)
1s: [ ]
⚡ ENERJI SIRALAMASI TAHMİNİ:

1. Orbital enerji sırasını en düşükten en yükseğe doğru yazın:

_____ < _____ < _____ < _____ < _____ < _____ < _____

2. Bu sıralamayı nasıl belirlediniz? Hangi faktörler etkili oldu?

📐 ORBİTAL ŞEKİLLERİ:

3. s ve p orbitallerinin şekillerini çizin ve özelliklerini yazın:

Orbital Türü Şekil Çizimi Özellikler
s orbitali
p orbitali
🎯 ELEKTRON YERLEŞİM TAHMİNİ:

4. 16 elektronlu bir atomun elektron dizilimini tahmin edin:

____________________________________________
💻 3D ORBITAL: QR kod ile orbital şekillerini 3D olarak görün
QR KOD
3D Model
🧠 UZAMSAL ZEKA:
• Görselleştirme: Soyut kavramları şekillendirme
• Tahmin: Bilimsel kurallara dayalı öngörü
• Analoji: Atom-apartman benzetmesi kurma
HIZLI ÖĞRENME YAPRAKLARI
ÇALIŞMA YAPRAKLARI 6-10 - Hızlı Beceri Geliştirme
⚡ YAPRAK 6 - ELEKTRON DİZİLİMİ KODLAMA (KİM.9.1.5):

Görev: Aşağıdaki "elektron kod"larını çözün:

Kod 1: 1s² 2s² 2p⁶ 3s¹ → Element: _____ , Grup: _____ , Periyot: _____
Kod 2: [Ar] 4s² 3d⁶ → Element: _____ , Grup: _____ , Periyot: _____
Kod 3: 1s² 2s² 2p⁶ 3s² 3p⁵ → Element: _____ , Grup: _____ , Periyot: _____

Çözüm stratejinizi açıklayın:
🗺️ YAPRAK 7 - PERİYODİK TABLO HARİTASI (KİM.9.1.6):

Görev: Aşağıdaki elementlerin periyodik tablodaki "adreslerini" bulun:

Element Elektron Dizilimi Periyot Grup Metal/Ametal
A 1s² 2s²
B 1s² 2s² 2p⁴
⚛️ YAPRAK 8 - İYON FABRİKASI (KİM.9.1.7):

Görev: İyon üretim siparişlerini tamamlayın:

Sipariş 1: Na⁺ iyonu
• Başlangıç: Na (1s² 2s² 2p⁶ 3s¹)
• İşlem: _____ elektron _____ (ver/al)
• Sonuç: _____ elektron dizilimi
• Soy gaz benzerliği: _____

Sipariş 2: Cl⁻ iyonu
• Başlangıç: Cl (1s² 2s² 2p⁶ 3s² 3p⁵)
• İşlem: _____ elektron _____ (ver/al)
• Sonuç: _____ elektron dizilimi
• Soy gaz benzerliği: _____
📊 YAPRAK 9 - ÖZELLİK GRAFİK ANALİZİ (KİM.9.1.8):

Görev: Periyodik özellik grafiklerini analiz edin:

2. Periyot Atom Yarıçapları: Li(152 pm) → Be(112 pm) → B(88 pm) → C(77 pm)
• Eğilim: _____________
• Neden: _____________

1. Grup İyonlaşma Enerjileri: Li(520) → Na(496) → K(419) kJ/mol
• Eğilim: _____________
• Neden: _____________
🌟 YAPRAK 10 - KİMYA YAŞAM BAĞLANTISI (KİM.9.1.1):

Görev: Günlük hayat kimyasını örneklendirin:

Evde: _________________________________
Okulda: _________________________________
Doğada: _________________________________
Vücudumuzda: _________________________________
Teknolojide: _________________________________

En etkileyici örnek hangisi? Neden?
📊 PORTFÖY DEĞERLENDİRMESİ:
Her yapraktan aldığınız puanları toplayın:
Yaprak 6: ___/10 | Yaprak 7: ___/10 | Yaprak 8: ___/10 | Yaprak 9: ___/10 | Yaprak 10: ___/10
Toplam: ___/50
PROJE ÇALIŞMA YAPRAKLARI
ÇALIŞMA YAPRAKLARI 11-15 - Proje Planlama Şablonları
🎨 YAPRAK 11 - SANAT-BİLİM PROJESİ PLANI:

Proje Adı:

Hedef:

Malzemeler:

Zaman Planı:

HaftaGörevÇıktı
1
2
3
📱 YAPRAK 12 - DİJİTAL İÇERİK PLANI:

İçerik Türü: ☐ Video ☐ Podcast ☐ Blog ☐ Infografik ☐ App

Konu:

Hedef Kitle:

Anahtar Mesaj:

Kullanılacak Araçlar:

Başarı Ölçütü:

🔬 YAPRAK 13 - ARAŞTIRMA PROJESİ ŞEMAsi:

Araştırma Sorusu:

Hipotez:

Kaynak Planı:

• Kitap/Makale:

• İnternet:

• Röportaj:

• Deney:

Sonuç Tahmini:

🏆 YAPRAK 14 - YARIŞMA HAZIRLIK FORMU:

Yarışma Türü: ☐ TÜBİTAK ☐ Bilim Fuarı ☐ Poster ☐ Sunum ☐ Video

Takım Üyeleri:

Güçlü Yanlarımız:

Geliştirecek Alanlar:

Çalışma Takvimi:

Beklenen Sonuç:

📝 YAPRAK 15 - PORTFÖY DEĞERLENDİRME FORMU:

En Başarılı Çalışmam:

En Zor Bulduğum Konu:

En Çok Geliştiğim Alan:

Gelecek Hedeflerim:

Öğretmenime Tavsiyem:

Kendime Verdiğim Puan (1-10): _____ Neden?

👥 EKİP ÇALIŞMASI: Bu projeleri arkadaşlarınızla birlikte planlayın ve gerçekleştirin
İLERİ ANALİZ YAPRAKLARI
ÇALIŞMA YAPRAKLARI 16-20 - Derinlemesine Analiz
🔍 YAPRAK 16 - VERİ ANALİZ WORKSHEETİ:

Veri Seti: 3. Periyot elementlerinin atom yarıçapları

Element Na Mg Al Si P S Cl
Yarıçap (pm) 186 160 143 117 110 104 99

Analiz Adımları:

1. Grafik çizin:
2. Eğilimi tanımlayın:
3. Sebep-sonuç analizi:
4. Tahmin: Ar elementinin yarıçapı?
⚖️ YAPRAK 17 - KARŞILAŞTIRMALI ANALİZ:

Konu: Li, Na, K atomlarının özellikleri

Özellik Li Na K Eğilim Açıklama
Atom Yarıçapı 152 pm 186 pm 227 pm
İyonlaşma E. 520 kJ/mol 496 kJ/mol 419 kJ/mol
🧩 YAPRAK 18 - PROBLEM ÇÖZME STRATEJİSİ:

Problem: Bilinmeyen X elementinin elektron dizilimi [Ar] 4s² 3d⁵'tir.

Çözüm Adımları:

1. Anlama: Verilen bilgiyi analiz et
2. Planlama: Hangi yöntemleri kullanacaksın?
3. Uygulama: Adım adım çöz
• Elektron sayısı: _____
• Atom numarası: _____
• Element adı: _____
• Periyot: _____ Grup: _____
4. Kontrol: Sonucunu doğrula
🌐 YAPRAK 19 - GÜNCEL OLAY ANALİZİ:

Haber: "Yeni keşfedilen süper iletken malzeme oda sıcaklığında çalışıyor"

Analiz Soruları:

1. Bu haberin kimya ile ilgisi nedir?
2. Hangi periyodik özellikler önemli olabilir?
3. Günlük hayata muhtemel etkileri nelerdir?
4. Bu konuda daha fazla araştırma yapmak ister misiniz? Neden?
📊 YAPRAK 20 - META-ÖĞRENME DEĞERLENDİRMESİ:

Öğrenme Stilim:

☐ Görsel ☐ İşitsel ☐ Kinestetik ☐ Okuma/Yazma

En Etkili Öğrenme Yöntemim:

☐ Bireysel çalışma ☐ Grup çalışması ☐ Uygulamalı etkinlik ☐ Araştırma projesi

Bu Tema Boyunca Öğrendiklerim:

• En yeni bilgi:

• En güç beceri:

• En eğlenceli etkinlik:


Gelecek Öğrenme Hedeflerim:

💻 DİJİTAL PORTFÖY: Bu analizleri dijital portföyünüze ekleyin
YARATICILIK YAPRAKLARI
ÇALIŞMA YAPRAKLARI 21-25 - Yaratıcı Düşünce Atölyesi
🎨 YAPRAK 21 - KİMYA SANATçıSı:

Görev: Periyodik tabloyu sanat eserine dönüştürün

Tasarım Konseptiniz:

☐ Mandala ☐ Harita ☐ Şehir Planı ☐ Müzik Notası ☐ Diğer: ___________

Renk Kodlama Sisteminiz:

• Metaller:

• Ametaller:

• Metalloidler:

• Soy gazlar:


Sanat Eserinizi Çizin:

Sanatsal Açıklama:

🚀 YAPRAK 22 - GELECEKTEKİ KİMYAGER:

2050 Yılında Kimyacı Günlüğü

Bugün keşfettiğim yeni element:

• Adı:

• Sembolü:

• Özellikleri:

• Kullanım alanları:


Laboratuvarımın teknolojik özellikleri:

Çözdüğüm en büyük problem:

İnsanlığa katkım:

💡 YAPRAK 23 - İNOVASYON LABORATUVARı:

Problem Tanımlama: Günlük hayattaki bir sorunu belirleyin

Kimyasal Çözüm Öneriniz:

• Hangi kimyasal özelliklerden yararlanacaksınız?

• Hangi elementleri/bileşikleri kullanacaksınız?

• Çözümünüzün avantajları nelerdir?


Prototip Tasarımınız:

Pazarlama Sloganınız:

🎭 YAPRAK 24 - ELEMENT KARAKTERLERİ:

Görev: Elementleri karakterler olarak canlandırın

Element Karakter Özelliği Kostüm Tanımı Hikayedeki Rolü
Sodyum (Na)
Klor (Cl)
Helyum (He)

Kısa Hikaye Yazın (100 kelime):

🌍 YAPRAK 25 - GLOBAL KİMYA ELÇİSİ:

Misyonunuz: Kimya bilimini dünyaya tanıtmak

Hedef Ülke:

O ülkedeki kimya ile ilgili problem:

Çözüm öneriniz:

Sunum planınız:

• Sunum dili:

• Kullanacağınız örnekler:

• İnteraktif aktiviteler:


Başarınızı nasıl ölçeceksiniz?

🧠 YARATICI DÜŞÜNME BECERİLERİ:
• Akıcılık: Çok sayıda fikir üretme
• Esneklik: Farklı açılardan bakabilme
• Özgünlük: Yeni ve orijinal çözümler
• Detaylandırma: Fikirleri geliştirme
KAPANIŞ YAPRAKLARI
ÇALIŞMA YAPRAKLARI 26-30 - Tema Kapanış ve Yansıtma
📚 YAPRAK 26 - ÖĞRENME YOLCULuĞUM:

Tema Başında Bilgi Seviyem (1-10): _____

Tema Sonunda Bilgi Seviyem (1-10): _____

En Büyük Gelişimim:

Hâlâ Merak Ettiğim Konular:

En Çok Hangi Etkinlik Öğretti?

En Zor Konu Hangisiydi?

Nasıl Aştım?

🎯 YAPRAK 27 - BAŞARI PORTFÖYÜM:

En Başarılı 3 Çalışmam:

1.

2.

3.


Kazandığım Beceriler:

☐ Problem çözme ☐ Eleştirel düşünme ☐ Yaratıcılık ☐ İşbirliği
☐ İletişim ☐ Araştırma ☐ Teknoloji kullanımı ☐ Sunum

Aldığım Geri Bildirimler:

• Öğretmenden:

• Arkadaşlarımdan:

• Ailemden:

🔮 YAPRAK 28 - GELECEK VİZYONUM:

Kimya ile ilgili gelecek planlarım:

☐ Kimya mühendisliği ☐ Tıp ☐ Eczacılık ☐ Öğretmenlik
☐ Araştırmacılık ☐ Girişimcilik ☐ Diğer: ___________

Bu tema sonrası kimyaya bakış açım:

• Önceden:

• Şimdi:


Kimya öğrenmeye devam edecek miyim?

☐ Kesinlikle ☐ Muhtemelen ☐ Kararsızım ☐ Muhtemelen Hayır ☐ Kesinlikle Hayır

Neden?

💌 YAPRAK 29 - MESAJLARIM:

Gelecek yıl bu temayi işleyecek öğrencilere mesajım:

Öğretmenime teşekkür mesajım:

Ailem bu tema hakkında ne düşünüyor?

Arkadaşlarımla en güzel anım:

🏆 YAPRAK 30 - BAŞARI SERTİFİKAM:
BAŞARI SERTİFİKASI

Bu belge,

_________________________________

(Adı Soyadı)


9. Sınıf Kimya Dersi "Etkileşim" temasını başarıyla tamamladığını
ve 21. yüzyıl becerilerini geliştirdiğini belgelendirir.


Özel Başarı Alanım:

Gelişim Puanım: _____ / 100


_________________          _________________
Öğrenci İmzası                  Öğretmen İmzası

Tarih: ___/___/2025

📊 GENEL DEĞERLENDİRME TABLOSU:
Çalışma Yaprakları Puan Çalışma Yaprakları Puan
Yaprak 1-5 ___/50 Yaprak 16-20 ___/50
Yaprak 6-10 ___/50 Yaprak 21-25 ___/50
Yaprak 11-15 ___/50 Yaprak 26-30 ___/50
TOPLAM PUAN ___/300

🎯 BAŞARI SEVİYELERİ:
• 270-300: Mükemmel • 240-269: İyi • 210-239: Orta • 180-209: Geliştirilmeli • 180 altı: Yetersiz
💻 DİJİTAL PORTFÖY LİNKİ:
Bu çalışma yapraklarının dijital versiyonuna erişmek için QR kodu tarayın:
QR KOD
Digital Portfolio